Хоморой үйлэдбэри

ЯАГАА НЭЭГЭЭБ?

Мэнэ һая һаагдаһан һүөөр хэдэн олон ондоо янзын хурууд бэлдэгдэнэ. Шэнэ шэглэлтэй энэ эмхиие Дандар Галанов гэжэ залуу хүбүүн хани нүхэр Дулматаяа байгуулаад, хамшыгаа шуун ажаллажа эхилээд байна.

- Байгша оной эхиндэ Хэжэнгэ нютагаа бусаад, хүдөө ажахы байгуулха һанаатай байгааб. Тиигэжэ хүдөө ажахын яаманай дэмжэлтэдэ хүртэхэ хүсэлтэй ажал хэжэ ябатараа, нэгэ танилтаяа ушаржа, түсэбөөрөө хубаалдааб. Тиихэдэмни тэрэ нүхэрни: «Мой бизнес» гэһэн түсэл бэелүүлэгдэнэ, тэрээндэ ошоод үзыш”, - гэжэ дурадхаа. Тиигэжэ тэндэ ошоод, өөрын ажал зохёохо тухай хөөрэжэ үгөөб. Тиигэжэ хурууд хэжэ эхилхэ гэжэ шиидэһэн байнаб, - гэжэ өөрын ажал байгуулжа байһан Дандар хүбүүн хөөрэнэ.

Юундэ эгээл энэ һалбари шэлээбши гэжэ асуухада, Дандар иигэжэ харюу барина:

- Би Буряадай хүдөө ажахын дээдэ һургуулида эдеэ хоол буйлуулха мэргэжэлдэ (инженер-технолог) һурааб. Тэндэ һуража байхадаа, тогоошоной ажалда орооб. Манай багша һайн үйлэдбэришэн болохо гэбэл: «Нэн түрүүн тогоошон боложо хүдэлхэ, тэрэнэй ажал зосооһоонь шудалха хэрэгтэй», - гэһэн үгыень хараадаа абаа һэм. Тиигэжэ Эрхүү болон Улаан-Үдэ хотонуудай түрүү ресторануудта тогоошоноор хүдэлөөб, - гэнэ Дандар. –Харин хурууд хэхэ нюусануудтай Эрхүү хотын «Экобазар» гэһэн томо ресторанай тогоошон, Италиһаа ерэһэн хурууд шанадаг хүнэй шабида заалгажа гараа һэм. Тиигэжэ тэндээл хурууд шанаха талаар яһала дүршэл халан абааб.

«Мой бизнес» гэһэн түсэлдэ оролсоһонойхи олзын хэрэг эрхилэгшын эхин эрдэм мэдэсэ абахын хажуугаар багаханшье туһаламжада гүрэнэй талаһаа хүртэхэ аргатай юм байна. Мүнөөдөө Дандарай шанадаг хуруудай янза бүхэниинь гүрэнэй шалгалта гаража байна. Тэрэнэй һүүлдэ эдеэнэй орёолто, наймаанай тэмдэг бүтээхэ, хамжаанай газар хүлһэлхэ хэрэгтэ 95% гаргашыень гүрэн даажа абаха байна.

 - Мүнөө бидэ хамжаанай талмай хүлһэлнэбди. Анхан эндэ баһал эдеэ шанадаг газар байгаа. Бидэ эндээ хүйтэн таһалга бэлдээбди, үшөө агаар сэбэрлэжэ байха түхеэрэлгэ тодхообди, - гээд, гэрэй эзэн эхэнэр Дулма дуулгана.

Бүхы юумэнэйнгээ бэлэн болоходо, хабарай һүүл һарада эдэнэр одоолшье ажалаа ябуулжа эхилээ. Оройдоол зунай хоёр һарада хүдэлхэ байбашье, энэ эмхиин шанаһан хурууд олоной дура татажа эхилээ.

ХУРУУД ШАНАХЫН ТУЛАДА

 - Би эндэ хоёрдохиёо ерэбэб. Түрүүн ерэхэдээ, байһан хэдэн янзын хурууд амталааб. Тиигэжэ ерэһэн бэеэрээ, 3 ондоо сыр худалдажа абааб. Бага хүбүүнтэеэ амтархан байжа, тэрэ дороо эдижэрхёобди. Мүнөө дахяад абахаяа ерээб. Саашадаа ходол эндэһээ абажа эдидэг болохо байна. Холоһоо асарагдаһан хурууд дотор юу холижо шанаһыень мэдэхэбши, - гэжэ хурууд абахаяа ерэһэн Соёлма эгэшэ зугаална.

Хурууд шанаха гээшэ тон ехэ ажалтай юм байна. Асарагдаһан һүеэ үшөө дахин шүүһэнэй удаа тэрэнээ томо амһарта соо эюулжэ, ходол худхажа байжа шанажа эхилнэ. Һүүлдэнь шүүнэ, илгана, даража хэбтэ оруулна. Тэрэнэй удаа ондо ондоо янзын хурууд илгагдажа, хэдэн саг соо байлгана. Тиигээд дабһатай уһан соо хэжэ дэбтээһэнэй удаа заримыень сэхэ худалдана,  үлээшыень хүйтэн газарта хэжэ байлгана. Хатуу, удаан саг соо хадаглагдаха аргатай сыр бэлдэхын туршада тон ехэ саг хэрэгтэй, адагынь хахад жэлэй туршада байлгаха болоно.

 - Бидэ бага багаханаар хатуу сыр бэлдэжэ эхилээбди. Бүхы хуруудаа тиигэжэ хадагалха болоо һаа, мүнөө эдихэ мүнгэ үгы болошохош. Тиимэ һэн тула түргэн саг соо эдеэд дүүрэхэ 15 янзын хурууд бэлдэнэбди, - гэнэ Дандар.

АМТАЛҺАН ААД…

Энэ эрхилжэ байһан ажалшни хэр саашадаа ябаха байнаб гэһэн асуудалда, Дандар бодожо үзөөд, иигэжэ харюусана:

 - Хаража, шэнжэлжэ үзэхэдэ, бидэ зүб харгыгаар ябанабди гэжэ бодооб. Урагшалхал гэжэ һананаб. Юуб гэхэдэ, юрэ ябажа ябатараа, манай дэлгүүртэ орожо, хурууд амталаад, туршангаа багаханаар абаһан улад дахинаа эрьежэ ерэнэ. Манай Буряадта иимэ олон янзын сыр бэлдэдэг эмхи үгы шахуу, - гэнэ хурууд шанагша. – Манай эндэ һү үйлэдбэрилдэг һаалиин фермэнүүд хомор байна. Байгаашье һаа, хуу намһаа урид хэлсээтэй. Харин хүршэ Эрхүү хотодо энэ талаар байдал тон һайн. Жэлэй дүрбэн сагта нэгэл сэнгээр хэдышье һү асараад үгэхэ аргатай һаалиин ажахынууд бии.

Хурууд бүтээхэдэ, 10 литр үнеэнэй һүнһөө 1 кг 200 г бэлэн сыр, харин ямаанай һүөөр хэбэл, 10 литрһээ 2 кг 200 г хурууд гараха байна. Үшөө тиихэдэ гараһан шүүһээрнь баһал ондоо янзын хурууд хэгдэнэ. Тиимэһээ һүнэй тон һайн шанарыень гаргахадаа, гансал уһан сиидэмыень  гаргана бшуу. Одоошье гаргашагүй үйлэдбэри болоно. Хотын хажууда байратай байбал, гахай ба нохойдоо тэрэ үлэгдэлыень үгэжэ, эдеэн болгобол, одоо юуншье хаягдахагүй болоно.

Иимэл урагшаа һанаатай залуу хүбүүд, басагадаа гүрэн түрэһөө эхилээд, миин ажаһуугшад хүрэтэрөө дэмжэжэ байбалнай, түрэл нютагтамнай ажалай һууринуудшье бии болохо, нютагаймнайшье шарай һэргэхэ.

Дандар Галанов хүдөөгэй юрын лэ хүбүүдэй нэгэн юм. Тэрэ хэбэд номхон Хэжэнгэ нютагта түрэжэ үндыһэн. Багаһаа хүдөөгэй ажалтай танил, тиимэһээ өөрын мал үсхэбэрилхэ байгаа гэһэн бодолдо ходол абтадаг. Энэ байгуулһан ажалынь урагшатай ябажа, хүгжэн һалбарха бэзэ гэжэ найданабди! Нютагайнгаа хүбүү дэмжэжэ, бэлдэһэн амтатай хуруудыень худалдан абажа байгыт! «Сыровар 03» гэһэн эмхиин гаргадаг амаргүй һайн шанартай эдеэ Интернет сүлжээндэшье олохо аргатайт. Али Улаан-Үдэ хотын Борсоевой гудамжын 5-дахи гэрэй хажуу талада «Сыроварня» гэһэн дэлгүүртэ ошоходо болоно.