​«Алтан загаһа» барибал, Буряадай ажаһуугшад хаана амарха хүсэлтэйб?

Аяар холын 1502 оной апрелиин 3-да суута аяншалагша Христофор Колумб шэнэ газарнуудые нээхэеэ дүрбэдэхи экспедицидээ гараа. Мүн 1500 оной апрелиин 4-дэ Португалиин далайгаар аяншалагша Педру Кабрал өөрөөшье мэдэнгүй, Бразили нээжэрхиһэн байна. Тэдээн шэнги иимэ холуур ябангүй, гүрэн дотороо аяншалагты, амарагты гэжэ Ородой Засагай газар ажаһуугшадаа уряална. Мүн Буряадайшье Аяншалгын яаман нютагайнгаа түрэл газарнуудаар ябагты гэнэ.

Амаралтаяа хабарай эдэ үдэрнүүдтэ зохёожо байһан Буряадайнгаа ажаһуугшадһаа аяншалга тухай асуубабди. “Далайһаа алтан загаһа барибал, хаана амарха тухайгаа гуйха байгаабта?” - гэһэн асуудал бултанай һонирхол татаа. Хажуугаарнь Буряадтамнай ямараар аяншалгын һалбари хүгжэнэб гэжэ һонирхообди.

Владислав Ложеницын, ГТРК “Бурятия” теле-субагай сурбалжалагша:

- Байгал далайн эрьедэхи Посольск, Лемасово газарнуудаар амарха дуратайб. “Алтан загаһанда” тиишээл эльгээ гэхэ байгааб.

Аяншалга хүгжэнэ гү, али үгы гү гэжэ асуухадатнай, нэн түрүүн юундэб даа жорлонууд һанаанда ороно. Хараад хайрламаар. Модон жорлонуудые хараад, үгы байбалнь дээрэ гэжэ һанахаш.

Олондо һайшаагдадаг бүхы амаралтын газарнуудта байранууд совет үеын үедэ баригдаһан юм. Мүнөө үедэ болбосон түхэлтэй баазануудые олоор барибал, аяншалгамнай хүгжэхэл байгаал даа.

Татьяна Туманова, Түнхэнэй аймагай Хужар һуурин:

- Намайе Шумак эльгээгыт гэхэл байгааб (энеэбхилнэ). Юундэб гэхэдэ, тэндэхи аршаануудта, байгаалидань тон ехэ дуратайб.

Аяншалга манай эндэ хүгжэнэгүй гэжэ һанагдана. Эдеэ хоолой газарнуудта айлшадые угтан абажа, харилсажашье, хангажашье шаданагүй. Энэнь муу гээшэ.

Оксана Бухольцева, Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал:

- Түрэл Буряадтаа амарха дуратайб. Байгалай хойто захада Котельниковский хушуунда февраль ба март һарануудта амархада тааруу. Хакусай аршаанда августын һүүл багаар ошобол дээрэ. Үбэлэй хаһада “Малая медведица” (Суг мүшэд) гэһэн хадаһаа һолжоролгын баазада гоё. Дзелиндэ, Лударь, Ярки гэхэ мэтэ иимэ һайхан нютагаймнай газарнууд Байгалай хойто талаар олон гээшэ.

Буряадта олон шэглэлээр аяншалга һүүлэй үедэ тон ехээр хүгжэжэ байна гээд һанагдана. Теэд амаралтын баазануудай, эдеэ хоолой газарнуудай оршон байдал муу зандаа. Иимэ байдалтай Буряадаймнай түүхэтэ газарнуудта, Байгалайшье эрьедэ дайралданабди. Жорлон, бог шорой орхихо газарнууд, харгыдаа саг зуура һуугаад амарха газарнууд дуталдана. Эдеэ хоолой газарнуудта, зочид буудалнуудта, магазинуудта хүдэлдэг хүнүүднай аятайгаар харилсажа шададаггүй байһаниинь харамтай. Мүн амаралтын газарнуудта эмшэдээр, полициин хүдэлмэрилэгшэдөөр хангалга өөрын ехэ бэрхэшээлтэй.

Дмитрий Никулин, дзюдогой багша:

- Манай Буряадта дулаан хаһа гурбан һарашье тогтонгүй ябашахадань, аяншалгада тон хүндэ байна. Энэ шалтагаанһаа тус һалбари нэгэшье хүгжэнэгүй гээд һанагдана. Мүн сэнгүүдшье ехэ.

“Алтан загаһа” барибал, намайе Вьетнам гү, али Ород гүрэн дотор Белокуриха эльгээгыт гэхэ байгааб. Дүрбэн одотой зочид буудалда байжа, хари гүрэнэй һайхан архи амасажа, далайн баялигуудые туршажа амарха һэм.

Андрей Нимаев, Хоринск һуурин:

- Зунайнгаа амаралтада Түнхэнэй аймаг ошожо, Аршаанда амарха дуратайб. Олон жэлэй саада тээ тиишээ ошоһон аад, мүнөө аргагүйдэнэб.

Аяншалга олон бэрхэшээлнүүдтэй дайралдана. Олон юумыень шэнэ нюдөөр хаража үзөөд, һэлгэхэ хэрэгтэйл даа. Хандасаяа ондоо болгоогүй һаа, аяншалга хүгжэхэгүй.

Амаралтын газарнуудта ажаһуугшадта, бага яһатанда баһал гамтайгаар хандабал, һайн бэлэй.

Баир Пронтиханов, Ахын аймагһаа гарбалтай:

- Жэл бүри нютагаа бусажа амарха дуратайб. Жойгон болон бусад олон газарнуудаар ябажа, нюдөө баярлуулхаш, сэдьхэлээ ханаахаш.

Байгаалиин оршон байдалые тэрэл зандань үлөөбэл, аяншалга һайн хүгжэнэ гэжэ хэлэхээр. Теэд мүнөөнэй байдал дээрэ хэлэгдэһэнһээ ондоо талые харуулна. Юуб гэхэдэ, аяншалагшад, амарагшад, нютагайшье зон байгаалияа нэгэшье гамнанагүй. Гол горхонуудаа, Байгал далайгаа болон бусад уһа нуурнуудаа бузарлана, ногоо, шумуул хуу гэшхэжэ хаяна. Тиимэһээ манай Ахада харгы хэгдээгүйдэнь баярламаар гээд һанагшаб.