​Улаан-Үдын шэнэ гудамжада – генарал-майор Антон Бадмаевич Зандановай нэрэ

Баргажан голдоо мэдээжэ хизаар ороноо шэнжэлэгшэ, Буряадай Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн Жорж Мангутович Абзаев сэрэгэй эмнэлгын албанай полковник Андрей Дашиевич Дармаев хоёр Буряад Уласай Толгойлогшын Захиргаанай хүтэлбэрилэгшэ Баир Цыреновтэ хандалга-бэшэг эльгээбэ. Тэрэ хандалгадаа Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай ветеран, сэрэгэй генерал-майор зэргэтэй Антон Бадмаевич Зандановай нэрыень хотын нэгэ гудамжада олгохо тухай дурадхал оруулба.

Засагта хандалга

- Нютагайнгаа суута генерал-майор Антон Занданов тухай мэдээнүүдые суглуулжа байха үедөө сэрэгэй эмнэлгын албанай полковник Андрей Дашиевич Дармаевтай танилсаһан байнаб. Тэрэ хүн баһал бүхы наһаараа Зэбсэгтэ Хүсэнүүдтэ алба хааһан эмшэн юм. Албанайнгаа харгыда Антон Бадмаевичтай танилсаха, дүтөөр харилсаха хубитай байгаа. Наһаараа ехэ илгаатайшье һаа, нүхэд ёһоной харилсаатай һэн. Буряад угсаатан соо гансаараа сэрэгэй эмнэлгын албанай генерал-майор Зандановта нютагтань тэрэнэй нэрэ зүүһэн нэгэшье гудамжа, һуралсалай эмхи үгы байна. Эгээл энээнһээ уламжалан, бидэ хоёр иимэ үүсхэл гаргаһан байнабди. Алдарта хүбүүдэйнгээ нэрэ яаха аргагүй мүнхэлхэ хэрэгтэй даа, - гэжэ хизаар ороноо шэнжэлэгшэ Жорж Абзаев хэлэнэ.

Буряад арадайнгаа баатар хүбүүнэй наһанайнь намтар тухай тобшохоноор хөөрэхэ болоо һаа, иимэ байна. Агууехэ дайнай эхилхэдэ, оройдоол 23 наһатай ябаһан Антон Бадмаевич Занданов Эрхүүгэй эмнэлгын дээдэ һургуули дүүргэжэ байгаа. Эмшэнэй үнэмшэлгэ абаһаар лэ, суг һураһан нүхэдтэеэ хамта Улаан армида татагдажа, баруун дайнда мордоо һэн. Тэрэ Балтиин уһан сэрэгэй флодто эльгээгдэжэ, дайнай дүүрэтэр тэндээ алба хаагаа. Ленинград хотын 900 хоногой туршада бүһэлэлтэдэ байхадань, үхэр буугай һомонууд доро шархатаһан сэрэгшэдэйнгээ ами наһа абаржа, хэды ехэ баатаршалга гаргаа гээшэб.

Бэрхэ эмшэниие Ленинград хотын шуһа эюулдэг түбэй даргаар томилһон байха юм. Тэрэ манай гүрэнэй эмшэд сооһоо эгээл түрүүлэн, дайн байлдаанай хүшэр оршондо шуһанай хуурай бодос (плазма) хэрэглэһэн намтартай. Антон Бадмаевич Занданов дайгаа дүүргэхэдээ, гвардиин майор зэргэтэй байгаа. Саашадаа Ленинградай сэрэгэй эмнэлгын дээдэ һургуули түгэсхөөд, тэндээл олон жэлдэ багшалжа, бэрхэ эмшэдые бэлдэһэн. Тиихэ мүртөө 20 гаран эрдэм шэнжэлгын ажал бүтээжэ, доцентын нэрэ зэргэтэй болоһон юм. СССР-эй Министрнүүдэй Зүблэлэй тогтоолоор Антон Бадмаевич Зандановта сэрэгэй генерал-майор гэжэ үндэр нэрэ зэргэ олгогдоо һэн.

Нютагай хүндэ

Антон Бадмаевич Занданов түрэһэн тоонто нютагаа ходол эрьежэ, нютагаархидтаяа харилсадаг байгаа. Тэрэнэй түрэһэн Хурамхаанай аймагай Гаарга нютагайхидынь ходол халуунаар угтадаг, хүндэлдэг һэн. 1993-1994 онуудаар би эхин ангиин һурагша байгааб. Тиихэдэ суута генерал ээлжээтэ удаа нютагтаа айлшаар ерээд байгаа. Һургуулиин һурагшадаар ехэ гэгшын уулзалга, хүндэлэлгэ болоо ааб даа. Би багахан байгаашье һаа, мүнөө тэрэ уулзалга һайнаар һанажа байнаб. Тэрэ үндэр сэмсэгэр бэетэй, сайбар сагаан толгойтой, сэрэгэй хубсаһатай хүн ябаа. Манай хэшээлэй боложо байха үедэ тэрэ хэды хүнүүдээр орожо ерээд, бидэниие мэндэшэлээ һэн. «Һургуулида һурахадаа, энэ хүбүүнэй партада һуужа, ном үзэдэг байгааб», - гээд, намда дүтэлһыень үсэгэлдэр мэтэ һанагдана. Үнэхөөрөөшье, манай багада нютагаймнай үшөө нэгэ суута генерал-майор Даба Ринчинович Цыденов, алдарта уран зохёолшод Николай Дамдинов Солбон Ангабаев хоёр, мэдээжэ арадай зүжэгшэн Михаил Елбонов болон бусад ходол айлшаар ерэжэ байдаг һэн. Тиихэдэнь һургуулидамнай хэмгүй ехэ һайндэр болохо даа.

Нэрыень мүнхэлхэ

Мүнөө гааргынхид Антон Бадмаевич Зандановай нютагта тэрэнэй нэрэмжэтэ турнир волейболоор үнгэргэдэг заншалтай юм. Баргажан голой алишье нютагһаа энэ урилдаанда сугларһан хүүгэд иимэ эрэлхэг зоригтой, үндэр нэрэ зэргэтэй хүбүүн эндэ түрэһэн юм гэжэ мэдэхэ болоно. Нэрыень нэрлүүлһэн иимэ хэмжээ ябуулганууд түрэл нютагтань үнгэргэгдэжэ байһаниинь тон һайшаалтай. Тиигэбэшье Буряад Уласай хэмжээндэ тэрэнэй нэрэмжэтэ урилдаанууд болодоггүйнь, нэрыень зүүһэн гудамжа гү, али ямар бэ даа эмхи үгы байһандань харамтай. Тэрэ өөрынгөө хэһэн ажалаар, гаргаһан габьяагаараа буряад арадаа, нютагаа холо ойгуур сурхуулаа ха юм. Аха нүхэрэйнгөө нэрэ мүнхэрүүлхэ гэжэ оролдожо байһан Жорж Абзаев болон Андрей Дармаев хоёрой ажал дэмжэгдэхэл ёһотой.

Энэ хоёрой засаг баригшадта бэшэһэн бэшэгтэнь иимэ харюу үгтэбэ.

- Улаан-Үдэдэ шэнээр бии болоһон гудамжада генерал-майорой нэрэ заатагүй олгохо гэжэ оролдохобди. Мүнөө нэрэтэй байһан гудамжа һэлгэжэ болохогүй. Тиигэхын тула тэндэ ажаһуудаг хүн бүхэнһөөнь зүбшөөл абаха хэрэгтэй. Үнэн дээрэ иимэ хэрэг яһала хүндөөр шиидхэгдэдэг. Тиимэ һэн тула шэнээр бии болоһон үйлсэ, гудамжада олгуулха хэрэгтэй. Энэ хандалгыетнай хотын тусхай хорооной мэргэжэлтэдтэ дамжуулбабди, - гэжэ Уласай Толгойлогшын болон Засагай газарай захиргаанай хүтэлбэрилэгшэ Баир Дашиевич Цыренов харюу үгэбэ.

Уданшьегүй шэнэ гудамжа баригдажа, буряад арадаймнай түрүү хүбүүнэй нэрэ зүүхэ бэзэ гэжэ нютагаархиднай найдажа байна.