Өөртөө зорилго табяад, өөдөө зүдхэгшэ Булат

Тэдэнэй нэгэн гэхэдэ, бардамхан Баргажан голой Баянгол нютагһаа уг гарбалтай, шүдэ аргалдаг эмшэн, нюурай хирург Булат Гармаев мүн. Мүнөө Булат Ород Уласай ниислэл хотодо эмшэлгын хоёр түбэй ахалагша эмшэнээр ажаллажа байна. Тиигэхынгээ урда тээ яһала дабаануудые дабажа гараа.

 - Булат, ямар ушарһаа эмшэн болохоёо һанаһан байнаш?

- Сайн байна, хүндэтэ уншагшад! Танай хэлэһээр тиимэ агууехэ эмшэн бэшэлби. Ажалаа хээд яба ябаһаар лэ, наһанайм харгыда һайн зон дайралдажа, хуби заяанай ашаар Москвада ажаллажа байнам. Тон түрүүн эмшэн болохо гэжэ үшөө һургуулиин байхадамни, түрүүшын бодолнууд толгойдом ороо һэн. Теэд тэрэ бодолоо саашань бүри хүгжөөжэ, 2005 ондо Баянголой дунда һургуули түгэсхөөд, Эрдэни Раднаевай нэрэмжэтэ Уласай эмшэлгын  колледждо һурахаяа ороо һэм. Хоёр факультедтэнь дансануудаа тушааһан байгааб. Шалгалтануудаа тушаажа, гэртээ бусажа ябатарни, шүдэ аргалдаг факультедһээ урид хонходожо, манай факультедэй оюутан болобош гэжэ дуулгаа һэн. Хоёрдохинь “Лечебное дело” байгаа. Тэндэһээм баһал хонходоо бэлэй. Теэд урид хонходоһондонь орохо гэжэ шиидээб.

- Эмшэнэй дээдэ һургуули хаана түгэсхөө һэмта?

- 2008 ондо колледж түгэсхөөд, заатагүй һуралсалаа саашань үргэлжэлүүлхэ хэрэгтэй гэжэ зорилго табяад, шүдэ аргалха талаар эрхим дээдэ һургуулинуудые бэдэрһээр байтараа, Омскын эмшэлгын академидэ харасамни тогтошоо. Тэндэ шүдэ аргалдаг факультедынь шанга гэжэ тоотой. Манай урдаа хараха шүдэ аргалдаг буряад эмшэдэй олонхинь тэндэ һуража гараһан байна. Би ходол өөртөө зорилгонуудые табижа, тэрэнээ заатагүй бэелүүлхэ гэжэ оролдодогби. Холын нютагта һуража шадаха ёһотойб гээд, өөртөө тогтоол гаргаһан байгааб. Һанаһанаа бүтээхэ бодолтой һуралсалайнгаа хажуугаар медицинскэ брат боложо ажаллааб. Хоолойгоо тэжээхэ хэрэгтэй ха юм даа. Мүнөө һанахадамни, бэлэн шэнги, харин тиихэдэ түрүүшын хахад жэл соо шүдхэрөө бэдэржэ наашаа ерээ бэлэйбиб гээд, заримдаа голхороодшье абадаг һэм. Хүн бүхэн хүшэр сагтай ушарха ёһотой. Хүшэр сагта зарим хүнүүд бата бэхи, шанга, бэрхэ боложо гарана, зүгөөр һула зон диилдэшэнэ. Энэмнай, ородоор хэлэхэдэ, “естественный отбор» болоно. Тиихэ үедэ минии наһанай харгыда һайн һанаатай нүхэд тудадаг байһандань ехэ баяртайб. Хариин Омск хотодо хэнииешье, юушье мэдэхэгүй ябахадамни, хэдэн жэл соо тэндэ һуража байһан Баргажан голой оюутад намда туһалһан. Омск хото, хүн зоной абари зан, багшанар тухай хөөрэжэ үгэһэн байха. Тиигэһээр лэ шэнэ газарта дадаа бэлэйб. 2013 ондо Академиеэ түгэсхэжэ, мэргэжэлээрээ ажаллажа эхилээб.

- Академи түгэсхэһөөр Москва хото ошоо гүш? Ямар ушараар Ород Уласай ниислэлдэ ажаллаха гэжэ шиидхэбэри абаабши?

- Оюутан байхадаа, хирургида баһа һонирхолтой байгааб. Тиимэһээ нэмэлтэ хэшээлнүүдтэ ябагша һэм. Академиеэ түгэсхөөд, шүдэнэй эмшэн гэжэ дансатай болоод,  Баянголоо бусаад лэ байгааб. Нэгэ үдэр Омскһоо хонхын абяан наяржа, хирургигаар ординатура орохо һанаан бии гү гэжэ дурадхаа. Би тэрэ дороо дансануудаа суглуулаад, Омск хото руу харгылааб. Одоо тэндэ орожо, эмшэнэй байдал ёһотоор үзөөб. Хараалгахаш, магтуулхаш сагууд байгша һэн. Жэл хахад соо һураад байхадам, Омскын түргэн туһаламжын эмнэлгын газарай нюурай хирургиин таһагай ударидагша: “Ажалда абахамни - эмшэд дуталдана”, - гэжэ хэлээ. Тэндэ ажалда орожо, гурбан жэлэй үнгэрхэдэ, байдалаа хубилгаха бодол тархидам ороо. 2016 ондо Ород Уласай соёлой ниислэл СанктПетербург харгылааб. Тэндэ аха, эгэшэмни түбхинэнхэйнүүд. Теэд тэндэ байдални юрэдөө зохёогдожо үгөөгүй. Нэгэ танилтаяа, баһал нюурай хирург Николай Владимирович Намдаковтой уулзахадамни, “Москва хотодо эмшэлгын түб нээбэб - эмшэд дуталдана, ерэжэ ажалла”, - гээ һэн. Тиигэжэ Москва хото ерээб. Ниислэлдэ зониие танихагүй байгааб, тиимэһээ гансал ажал гээд ябааб. Хүдэлжэ байхадаа, шэнэ мэдэсэтэй болохо, байһан дүршэлөө дээшэлүүлхэ зорилготой эндэ тэндэ курсануудта һурадаг байгааб.  Гүрэнэй эмнэлгын газар болон хубиин клиникэ гээшэмнай тад ондоо байгаа. Хандасаһаань эхилээд, хуу өөрэ. Тэндэ тиимэшье удаан тогтоогүйб.

- Яагаад хоёр клиникын таһагуудай ахалагша эмшэн болообши?

-  Бархан нютагта түрэһэн эмшэн, олон жэлэй саана Москвада түбхинэһэн Иван Николаевич Аюшеевтэй танилсааб. Тэрэ намайе ажалда уриһандань ехэ баярые хүргэхэ байнаб. Мүнөө манай клиникэнүүдэй таһагууд Москвагаар яһала олон болонхой. Тэдэнэй хоёрыень би даагаад ябанаб. Һая ахалагша эмшэнээр шүдэ аргалдаг, табидаг клиникэдэ ороод байхадаа, залуудахаяа һанааб, хүтэлбэрилэгшын дүй дүршэл үгы байһамни мэдэгдээ юм ааб даа. Теэд арадай үгөөр хэлэбэл, туршаагүй һаа мэдэхэгүйш. Мүнөө намтай хамта ехэ бэрхэ эмшэд, дунда мэргэжэлэй ажалшад хүдэлнэ. Ажалаа автомат шэнги болгообди. Бидэндэ аргалуулһан зоной дунда гомдол баригшад үгы гэхэдэ болоно. Хүдэлһөөр байтарни, Иван Николаевич үшөө нэгэ эмшэлгын түб нээжэ, тиишээ ахалагшаар оро гэжэ дурадхаа. Тэндэ ганса шүдэ аргалдаг бэшэ, харин бүхы үбшэнгүүдые аргалдагбди. Хамсыгаа шамаад, түриигөө татаад, тиишээ бухажа орообди. Клиникэнүүднай мүнөө үеын оньһон түхеэрэлгэнүүдээр хангагданхай. Эмшэднай хирэ болоод, дүй дүршэлөө дээшэлүүлгын һуралсалда ябажал байдаг. Мүнөө сагай дэлхэйн эмшэлгэ нэгэ газартаа байнагүй - хүгжэжэл байна ха юм даа. Тиимэһээ адли алхалхын тула, һуражал байха хэрэгтэй гэжэ хэлэхэ байнам.

- Гэртэхин, нютаг тухайгаа хөөрэжэ үгыш.

- Би үзэсхэлэн һайхан нютагта хүн боложо түрэһэмби гээд, холо ойгуур ябахадаа, хэлэжэл ябадагби. Баргажан гол гээшэмнай урдуурааш, хойгуурааш хада уулатай, гол горхонуудтай. Минии баабай - Гармаев Вячеслав Раднаевич бүхы наһаараа колхозой адуушанаар хүдэлһэн.  Серафима Ринчиновна эжымни баһал колхоздоо ажал хэһэн, бидэнээ, багашуулаа үндылгэһэн. Гэртээ дүрбэбди: хоёр хүбүүн, хоёр басаган. Баянголһоо саанахана Мандай гэжэ заимхада һуудаг. Тэндэ минии балшар бага, эдир наһамни үнгэрһэн. Жэлдээ нэгэ-хоёр дахин нютагаа ошодогби, эжы абадаа эрхэлээд, нютагтаа мүргөөд, хүсэ шадал абахаш. Би 30 гаранхайшье һаа, өөрын гэр бүлэ зохёогоогүй  байнаб. Мэнэ гэһээр тэрээн тухай бодохо хэрэгтэй - саг ябажал байна ха юм даа (энеэнэ).

- Залуушуулда ямар зүбшэл үгэхэ байнаш?

- Ажабайдалнай харатайш, сагаантайш байдаг. Тиимэһээ ганса һайн тээшэнь шэбшээд, һанаһандаа хүрэжэ, һарбайһанаа абахые оролдохо хэрэгтэй.

- Зай, Булат, һонирхолтой хөөрэлдөө дэлгэһэндэшни, баярые хүргэнэб. Саашанхи харгыдаш амжалта хүсэнэб.