​Хүдөө нютагууднай хооһорхонь гү?

Хүдөө нютагууднай хооһоржо байна. Үхибүүд дунда һургуулияа дүүргээд, һайн хуби заяа бэдэржэ, дээдэ мэргэжэлтэй болоод лэ, хото городуудаар үлэнэ. Хүдөө нютагаа бусаһан зоной тоо үсөөн. Харин хотодо байһан залуушуул саашаа Ород гүрэнэй түб хотонуудаар, үгы гэбэл, хари гүрэн гаража ябана.

Олон аймагуудаар ажалайнгаа хэрэгээр ябааб. Хаанашье һаань нэгэ бэрхэшээл - залуушуул үгы. Иимэ байдал юундэ тогтооб? Хүдөө нютагууднай иигэһээр хооһорхонь гү? Түрэл тоонто нютагаа залуушуул юундэ бусахаяа һананагүйб? Ушарынь хаана хадагалаатайб? Бидэ Улаан-Үдэдэ болон хүдөөдэ ажаһуудаг залуушуулда энэ бэрхэшээлтэ асуудал табиһан байгаабди.

Бимбо Раднаев, Хурамхаан нютагта ажаһуугша:

– Би хүдөө ажахын академи дүүргээд, түрэл Хурамхаанай аймагаа ошоһон байгааб. Мэргэжэлээрээ ажалда ороод, гэр бүлэтэй, багашуултай болоод, тэндээ дадааб гээд хэлэхэ байнаб. Мүнөө болоходо, хүдөөгэй нютагуудта үндэр наһатай зон үлэнхэй. Тэдэшье хото город ябана, үхибүүдынь абаашана ха юм даа. Хурамхаан нютагтамнай бүхы юумэн биил даа - хүүгэдэй сэсэрлиг, һургуули, тамирай болон соёлой байшангууд. Минии хүдөөдэ нютагжаһанай гол шалтагаан гэхэдэ, энэ наһаяа яарангүй, үри хүүгэдэйнгээ, эжы абынгаа хажууда үнгэргэхэеэ һанааб. Харин хотодо тиигэжэ шадахагүй байгааб. Яаралтай тэндэш.

Би хото соо нэгэ-хоёр үдэрһөө удаан байжа шададаггүйб. Халуун, агаарынь муухай, хүн зон иишэ тиишээ түргөөр гүйлдэжэ байдаг.

Даша Цыдыпова, Буряадай радиогой сурбалжалагша:

- Һая дээдэ һургуулияа дүүргээд байхадаа, хүдөө ошохоёо һанагша һэм. Теэд ажалтай болоод лэ үлөөб. Мүн Улаан-Үдэдэ олон нүхэдни байдаг. Саг ошохо тума хотомнайшье һалбаржа, һэргэжэ, шэг шарайнь һайхан болоно ха юм даа. Гэртэхимнишье хото зөөжэ ерээ, бүхы юумэн хажуудамни. Мүнөө ямаршье алта мүнгэ үгөө һаань, хотоһоо зөөхэгүйб (энеэнэ).

Баир Цыцыков, найрнуудай хүтэлэгшэ:

– Хүдөөдэ байха гэбэл, һайн сэсэрлиг, һургуули, эмнэлгын газарта бэрхэ эмшэд, салин ехэтэй ажал хэрэгтэй. Үхэр мал адуулжа, талха таряа һуулгаха гэхэдэ, манай уларил хатуу, байһан мүнгэеэ газарта миин һуулгаад хаядаг ушарнууд олон гээшэ. Аяншалга тухай ухаандам бодол байгаа, теэд баһал гэр бүлэдөө ойро, багашуул баганууд, һургуули һудартань шанар һайтай эрдэм мэдэсэ үгэхэ хэрэгтэй. Соёлой уран бэлигэй түбтэ ябаха аргатай байна. Үхибүүдэйнгээ түлөө эжы абань харюусалгатай байһан тула багашуулдаа эгээн һайн юумэ үгэхэ гэжэ хүн бүхэн оролдоно ёһотой.

Мария Берельтуева, эвенк хэлэн дээрэ “Улгур” теледамжуулгын хүтэлэгшэ:

– Хүдөөдэ байхада, гоё юм ааб даа. Нарин мэргэжэлтэй эмшэд үгы ушарһаа хото зөөжэ ерэхэ баатай болоо һэмби. Үри хүүгэдээ аймаг соогоо бэрхэ эмшэдтэ үзүүлхэ гэхэдэ, үгы. Харин би өөрөө хүдөөдэ үндыһэн хадаа зүрхэ сэдьхэлдээ ходо түрэл һайхан Хурамхаан нютагаа һанажа, дурдажа ябадагби.

Евгений Лубсанов, ООО “Арбижил” ажахын түрүүлэгшэ:

– Минии гэр бүлэ, аха дүүнэр хотодо байдаг. Тэндээ һургуулида һураһан. Дээдэ һургуули дүүргээд, Баргажан нютагта һамгантаяа байгаабди, олзын хэрэг эрхилдэг һэмди. Удаань Улаан-Үдэ ерээд, нютагаа дахинаа бусаха дурамни хүрөө. Нэгэ газарта байжа шададаггүй хадаа, иишэ тиишээ ябажа, ажал хэхэдэ, сэдьхэлдэмни гоё байдаг. “Ябаһан хүн яһа зуудаг” гэжэ дэмы хэлэдэггүй ха юм даа. Тиимэһээ түрэлхидтөө хэлэжэ, нүхэдөө суглуулжа, адуу мал, талха таряа ургуулха түсэб табяад, тэрэнээ бэелүүлжэ байнабди. Хүшэр, тиигэбэшье, һанаһандаа хүрэхэ хэрэгтэй.

Дамдин Раднаев, Москва хотын 2057-дохи дунда һургуулиин түүхын багша:

- Би өөрөө Улаан-Үдэдэ дунда һургуулияа дүүргэһэмби. Түрүүн Томск, һүүлээрнь СанктПетербургын гүрэнэй дээдэ һургуулинуудта һуража гараад, Улаан-Үдэдэ багшаар ажаллааб. Теэд нэгэ жаа болоод, ехэ хото руу сэдьхэлни тэгүүлээ. Улаан-Үдэдэ багшанар бага салинтай гэжэ абаһаар лэ адаглааб. Үшөө Москвада уларилай талаар бэе махабадни һайнаар таараа.

Сэхыень хэлэхэдэ, хүдөө нютагта залуушуулай ажал хэхэ байдал муу. Дэлхэйн хүгжэнги гүрэнүүдые харахада, хүдөөдэ ажал хэдэг зон баянаар байдаг. Тэндэ салингынь ехэ, бүхы юумэниинь болбосон түхэлтэй байна. Харин Ородой ямаршье хүдөө нютаг оробол, үйлсэ гудамжань муухай, нобшо ноохойдоо дарагдаһан, гэрнүүдынь хуушарһан. Хамжаагаа тойроод, архиншад сугларанхай, гуйраншалжа ябадаг. Хүдөө нютагнай саашадаа иигэжэ байгаа һаа, һалан һандарха.

PS: Ород гүрэнэй засаг баряашад ерэхэ арбан жэл соо хүдөө нютагаа хүгжөөхэ талаар шанга ажал хэжэ эхилээгүй һаань, хүдөө нютагууднай үсөөн боложол байха. Һургуули, сэсэрлиг, эмнэлгын газарнууд, соёлой байшангуудта мэргэжэлтэд бүри олоор дуталдаха гээд һанагдана.