Ниигэм 27 jan 2022 561

Сэнгүүдэй хойноһоо «һалирһан» салин

Буряадта һүжэрһэн тахал үбшэнһөө боложо, мяханай сэн гансата дээшэлээ. Гэбэшье мяхантай хамта бусад эдеэнэй сэн баһал ургаа. Шэнэ жэлһээ бүхы сэнгүүд нэмэгдээ гээд ажаглахаар. Илангаяа эдеэнэй дэлгүүртэ сэнгүүдэй ургалта бүри эли. Бүхы олзо оршынгоо хэды хубииень эдеэндээ гаргашалнабта? Сэнгүүдтэй хамта салинтнай нэмэгдээ гү? Иимэ асуудалнуудтай танилнуудтаа хандабабди.

Маргарита Дашицыренова: Шэнэ жэлэй удаа эдеэнэй дэлгүүртэ ороод гайхаһан гээшэм. Музейдэ ороһондол шэнги байгаа. «Экспонат» бүхэниинь минии мүнгэнэй диилэмээр бэшэ (энеэнэ). Нэмэгдээл даа. Жэшээнь, эжымни жэмэстэй айрагта дуратай. Тэрэ айрагынь шэнэ жэлэй үмэнэ 40 гаран түхэригтэ һаа, мүнөө 70 гаран түхэригөөр абанаб. Түбэй базаарһаа мяха худалдан абадагби. 1 килограмм үхэрэй мяха 600 түхэригтэ болоод байна. Урид салингайнгаа 45 хубиие эдеэндээ гаргадаг һаа, мүнөө 70 хубинь эдеэндээ ошоно. Ходо нэмэгдэжэ байдаг сэнгүүдһээ холо хойно “мүлхинэ” салимнай. Сэнгүүдые нэгэл хэбээр байлгаад, салингыемнай нэмэжэл байгаа һаань, юун һайн һэм даа (энеэнэ)

Эрдэни Эрдынеев: - Сагаан-Нуурта Түгнын шулуун нүүрһэнэй уурхайда хүдэлдэгби. Салимнай яһала һайн гэхэдэ болохо. Диилэнхи хубинь харгы хатаһанда гарашана. Наһанаймни нүхэр, басагамни Улаан-Үдэдэ ажаһуудаг. Тэндэ гэртэйбди. Хотодо хоолойгоо тэжээхээр ажал олоогүйб. Салингайнь һайнда орожо, уурхайда ажалланаб. Хүдөөдэ эхэ эсэгэмни ажаһуудаг хадаа мяха, тоһо эльгээдэг. Тиимэһээ салингайнгаа 20-30 хубиие эдеэндээ гаргашалнабди. Гурбахан бидэндэ юун ехэ эдеэн хэрэгтэйб даа? Басагамнай үшөө нарай.

Снежана Хандажапова: - Һүүлэй гурбан жэлэй туршада сэнгүүд хоёр дахин эбхэрэн нэмэгдээ. Жэшээнь, тоһоной түлөө сэн хараалаад үзэе. Гурбан жэлэй саана түбэй базаарһаа 400 түхэригөөр үнеэнэй тоһо абадаг һэм. Мүнөө нэгэ килограммынь 900 түхэригтэ болонхой. Дэлгүүрэй тоһо эдидэггүйбди – маргарин шэнги ха юм. Наран сэсэгэй тоһон 120 түхэригтэ болонхой. 60-аад түхэригтэ һэн. Гэршүүхын сэн ямар ехээр нэмэгдээ гээшэб! 90 гаран түхэригтэ тахяагай үндэгэн мүнөө 200 гаран түхэригтэ болонхой. Эдэ бүхы нэмэлтэнүүд авто-унаагай түлишын сэнһээ дулдыдана. Бүтэн жэлэй туршада огородой ногоо, фруктнуудые эдинэбди. Дулаан оронһоо иишээ ерэнэ ха юм. Тиихэдээ сэнгынь нэмэгдэнэ. Теэдшье адли зэргэ салимнайшье нэмэгдэхэеэ яанаб? Бүхы олзомнай эдеэндээ гарашанал. Хотоодоо бүтүүлхын тулада бүхэли үдэртөө ажал хэнэ болонобди.

Светлана Базарова: - Хэрбэеэ һайндэрнүүдэй тудабал, салингайм 60-65 хуби эдеэндээ ябашадаг һаа, юрын үдэрнүүдтэ 40- 50 хубинь гаргашалагдана. Үнэ сэн нэмэгдээ. Хурууд үдэр бүри худалдан абадаг байгааб. Мүнөө долоон хоногтоо нэгэ удаа эдидэг болонхойб.

Цыренсу Сибиданова: - Сэнгүүд нэмэгдэжэл байна. Гэр байрын түлөө түлбэридэ хахадһаа дээшэ пенсимни ябашана. Эдеэ хоолдоо хүрэхөөр бэшэ болоно. Бүдүүн хоолоо абаад лэ, элдэб амталуурһаа арсаха баатай болоноб. Саг соогоо пенсимнай үгтэдэг хадаа болоо. Үнгэрһэн зуунай 90-ээд онууд бү бусаһайл гэжэ зальбардагби. Хүдөө нютагуудта байһан зон газар дээрээ огородойнгоо эдеэ ургуулха аргатай, адуу малынь байна. Хотодо ажаһуудаг бидэндэл ехэ шахардуу байгаа бэлэй. Мүнөө тиимэшье муу байнагүйбди.

Тобшолол: Уладай дунда дэлгэрһэн ковид, малай тахал үбшэн сэнгүүдэй нэмэлтэдэ мүн лэ нүлөөлөө. Ажал хэжэ байһан зон арга мүрынь олоно – хото хооһон һуунагүй, абаһан салингаа тааруулна. Нютагтаа эдеэ хоол элбэгээр ургуулха, адуу мал олоор үсхэбэрилхэ хэрэгтэй гэжэ ойлгонобди. Тиигэхын тулада газар бии. Буряадта буйлуулагдаһан эдеэн булюу амтатай, шэмэтэй лэ! Хариин эдеэ хүлеэгээд бү һууял!

Фото: Гэр бүлын архивһаа