Урагшаа тэгүүлдэг улад

 Үрэжэлтэй Үржэл һууринай арад зон июлиин 15-да нютагайнгаа баяр үнгэргэхэ гэжэ байна. Сүлөө талмай оложо, тэрэнээ хүреэлээ. Эрэшүүл модо шулуунай ажал хэнэ, харин эхэнэрнүүд ба багашуул шэрээр һайхан болгожо шэрдэнэ. Маина Ринчино, Үржэлэй эхин һургуулиин хүтэлбэрилэгшэ, нютагай старостаар томилогдоһон.

- Нютагайнгаа һайндэр тэмдэглэхэ гэжэ булта хэлсээбди. Манай нютагһаа гараһан хүнүүдэй олон­хинь хүл дээрээ гаранхайнууд, ша­далтай болоһон. Тиимэһээ нюта­гаа баярлуулха хэрэг байха ёһотой. Нютагһаа үнинэй гаража ошоһон зон энэ хэмжээ ябуулга тухай дуу­лаһаар лэ, мүнгэ алтаар хамһалса­жа эхилээ, заатагүй ерэхэбди гэжэ байгаад бэшэнэ. Июлиин 15-да олон айлшадые хүлеэжэ байнабди. Ор­хиһон гэрнүүдээ хүнүүднай дахин һэргээжэ эхилээ, зундаа, хабар на­мартаа сэржэм сагаагаа үргүүлхэдээ, һайндэрнүүдтэ гэртээ ерэжэ, галаа түлижэ, халуун сайгаа шанажа, сэдьхэл тэнюун бусаха ха юм даа. Ню­тагайнгаа һайндэртэ ТОС-ой гэ­шүүд баһал эдэбхитэйгээр хабаа далсана, алта мүнгэеэ суглуул­набди, зариман модо шулуугааршье хамһалсана. Хэн юу хэхэб гэһэн уялгануудаа дүүрэн хубаагаад ажалланабди.

Үржэл нютагайнгаа һайндэртэ булта зоноо урижа байнабди. Манай баярые хубаал­сыт даа. Концерт-наадан, тамирай мүрысөөнүүд шог энеэдэтэйгээр, үн­дэр хэмжээндэ үнгэрхэ гэжэ найда­набди, - гэжэ Үржэл нютагай старо­ста Маина Ринчино хэлэнэ.

Дэлхэйн абарга Борис Будаевай нютагта

Баянголһоо хойто тала руу гараад ябахада, Соёл нютаг харгын зүүн та­лада нэмжыдэг. Тэрэ нютаг одоошье дэлхэйдэ суутай. Хэн суурхуулааб? Буряад Уластаа сүлөөтэ барилдаагаар ори гансахан дэлхэйн абарга Борис Дугданович Будаев суурхуу­лаа!

Мүнөө сагта олон хүдөө нюта­гууд хооһоршонхой, зон томо хото город руу һайн байдал бэдэржэ ябашана. Соёл нютагта залуушуул бусажа ерэнэ. Тэрэнь ехэ гайхалтай. Гэр бүлөөрөө ерэжэ, аба эжынгээ хажуудахана амяараа гэр барижа ороно, үхэр мал үдхэнэ, загаһа, ан гүрөөһэ агнана. Хүл дээрээ гараһан шадалтайшье зон энэ нютагта үсөөн бэшэ. Митаб Лайдапович Аюшеев шадамар бэрхээр ажалаа ябуулдаг байна. Хэдэн жэлэй саана “Урагшаа” гэһэн ТОС байгуулһан. Соёл нютаг ороходо, нютагайнгаа нэрэ томо үзэгүүдээр бэшэжэ, түмэр хабтагай дээрэ тэрэнээ һуулгажархёо, оро- доор хэлэбэл, стелэ хээ. Соёл, Ба­янгол нютагуудайнгаа түлөө Митаб Аюшеев һанаагаа табижа ябадаг. Эхилһэн хэрэгээ заатагүй дүүргэхэ гэжэ оролдодог. Тиингүй яахаб даа, булта бэе бэеэ хүлеэжэ байгаа һаа, нютагнай хүгжэхэ гү? Үгы даа.

“Баянгол нютагта хэды ТОС тоо­логдоноб, хэдыниинь ажал хэнэб?” - гэжэ нютагай сомон дарга Очир Гомбоевһоо асууһан байгаабди. “Ба­янгол нютагтамнай 18 ТОС тоологдо­но, энэ жэл уласай хэмжээнэй урилдаанда 3 ТОС амжалтатай хабаадаа, аймагай урилдаанда 3 ТОС баһал түрүүлээ. ТОС-ой гэшүүдтэ ехэ бая­рые хүргэхэ байнаб. Нютагтаа ажал ябуулха гэжэ оролдолго гаргадаг байһаниинь һайшаалтай. Тэрэ зом­най миин һуужа шададаггүй - жэшээ абамаар байна”.

Эмшэ ламын гэр баригдана

Үшөө нэгэ ехэ ажал ТОС-уудай ашаар бүтэжэ байна. Баянгол нютагһаа баруулжаа, Хүгшөөл аршаанай хажууда дуган бии юм. Саян лама тэндэ үдэр бүри хуралаа хурадаг, нютагайнгаа зоной сэдьхэлыень тэгшэлээд табидаг юм. Дуганай хажуу­да гэр баригданхай, мүнөө досоонь заһабарилга хэгдэжэ байна. Энэ хэрэг ганса ТОС-ой гэшүүдэй бэшэ, харин нютагай зоной оролдолгоор бүтэжэ байна. Энэ гэртэ Саян ламын хэлэгшээр бэе аргалдаг эмшэ лама­нарые залажа асарха түсэб байна.

“Долоон хоног соо манай дуганда зон дуратайгаар ерэхэ, олон хүнүүд энээн тухай нэгэнтэ бэшэ асуудаг. Та­нил бэрхэ ламанар байха, тэдэнээ за­лажа, зондоо хэрэгтэй хэрэг эхилхэб­ди. Мүнөө энэ гэрнай досоо талаһаа шабардуулха гэжэ байна, пеэшыень мэдээжэ Андрей Тугултуров бари­жа үгөө. Нютагай зоной туһаламжаар энэ ажал ябагдана гэжэ хэлэ- мээр байна. Бултанда баярые хүргэхэ байнаб. Баянголой дуган Намсарай бурханда зорюулагдажа баригдаһан, тиимэһээ баянголойхид шадалтай, баян сэдьхэлтэй, бүдүүн хүзүүтэй байха”, - гээд, Саян лама хэлэнэ.

Хүхюу зугаатайгаар ажалаа ябуулһаар

Үнэхөөрөөшье, мүнөө сагта хамтаржа, ажал хээгүй һаа, дүн хараг­дахагүй. Хүдөө нютагуудта жэлһээ жэлдэ зоной тоо үсөөрнэ. Залуу­шуул үхибүүдээ ном сударта һурга­хамнай гээд ябашана, наһатайшуул үхибүүдээ дахана. Сэхыень хэлэбэл, байдал шэрүүншэг болонхой. Зоноо аргалха эмшэд, ном һудар­та һургаха багшанар үгы. Тиибэ яа­башье Баянгол нютагай арад зон бэрхэшээлнүүдтээ баригдаад, гараа һула табяад ябадаггүй, энеэдэ зугаатай, һайн тээшэнь хөөрэлдөөд яба­дагынь һайшаалтай. Тэрэнь тон зүб.