Спорт 4 mar 2022 915

Ерээдүйн абаргануудай түрүүшын алхам

Буряадууд танилсахадаа заатагүй: «Хаанахибши?» - гэжэ асуудаг заншалтай гүб даа. Баргажан голһоо гарабалтайб гэхэдэшни, дууладаг ёһотойш, али үгы һаа барилдадаг гэлсэхэ. Үнэхөөрөөшье, баргажанаархид дууша уян сэдьхэлтэй, шандааһа шанга барилдааша хүбүүдээрээ суурхадаг юм даа. Баргажанай Улан нютагта барилдааша бэрхэ хүбүүд олон даа.

Мүнөө Уланда 60-70-аад хүбүүд барилдаагаар бэеэ һорино. Хажуудахи багахан Лугшахаан, Яарагта һууринай хүүгэд Уланай дунда һургуулида һурадаг юм. Тиимэһээ һурагшад яһала олон боложо үгэнэ. Аха үеын бэрхэ барилдаашадайнгаа заншал үргэлжэлүүлэн, Уланай дунда һургуулиин һурагшад заатагүй барилдаха гэһэн һэдэлгэ гаргадаг. Теэд хүдөөдэ шэлэжэ байха юумэн үгы ха юм даа. Ерээдүйн абаргануудай түрүүшын алхам хэжэ байхадань, багша, һоригшо Баир Бадмаевич Эрхитуев дэмжэн һургана. Тэрэ мүнөө эгээл дүршэлтэй һоригшодой нэгэн болонхой. Аяар 1997 онһоо эхилжэ, түрэл нютагтаа хүбүүд, басагадые таһалгаряагүй хүмүүжүүлнэ. Бэрхэ багшада заалгаһан хүбүүд мүнөө Буряадай суглуулагдамал командын бүридэлдэ орожо, ню[1]тагайнгаа нэрэ Уласай хэмжээндэ хамгаалдаг. Уланай барилдаанай һургуулиин нэрэ хүндые аха дүү Жаргал, Баяр Баяндуевууд, Кирилл Эрхитуев, Алёна Сангадиева болон бусад түлөөлжэ ябанад.

- Үнгэрэгшэ амаралтын үдэрнүүдтэ Алас Дурна зүгэй чемпионат Улаан-Үдэдэ боложо үнгэрөө. Тэндэ манай хоёр хүбүүд шалгараа. Баяр Баяндуев түрүү һуури эзэлхын түлөө барилдахадаа, нэгэ бага урагшагүйдэжэ, 2-дохи һуурида гараа, харин Эрхитуев Кирилл 3-дахи һуури эзэлжэ шадаһан байна. Басагадай дунда Галдина Надя мүн лэ 2-дохи һуури эзэлһэн байна. Эдэ гурбан хүмүүжүүлэгшэдни эдиршүүлэй дунда Ород Уласай чемпионадта хабаадаха эрхэдэ хүртэбэ. Энээнһээ урид Жаргал Баяндуевнай тэндэ хабаадаха эрхэдэ хүртэһэн байгаа, - гэжэ Баир Бадмаевич омогорхон байжа хөөрэнэ.

Үнэхөөрөөшье, хэһэн ажалайнгаа дүн хаража, хүмүүжүүлэгшэдэйнгээ амжалта туйлажа байхадань багшын сэдьхэл уяраа гээшэ аабза. Теэд энэ болотор хүрэжэ ерэхын тула амаргүй ехэ ажал хэхэ хэрэгтэй ха юм даа. Багша хүн үдэр һүнигүй толгойгоо хүдэлгэжэ, ямар нэгэ шэнэ мэхэ гохо хэрэглэжэ хүнэй нюрга шоройдуулхаб гэжэ хүүгэдтээ зааха, тэдэнээрээ нэгэ долгин дээрэ ябаха ёһотой. Бүхыгөөрөө оролдожо ажаллабал, хэзээ нэгэтэ амжалтын үзүүр бариха гэһэн үгэ бии ха юм даа. Улан нютагай барилдаашад мүнөө һорилгын шэнэ байшантай болонхой. Тэндэнь бүхы хэрэгтэй юумэн тодхогдонхой. Анхандаа һургуулиин үхибүүдэй байрладаг интернадай байшан һэльбэн шэнэлэгдэжэ, тамирай зал болобо.

-Һургуулиин захиралтай болон багшанартай хөөрэлдэжэ, хуушан интернадай байшан эрижэ абаһан байнабди. Тэрэнээ заһабарилжа, одоо гоё байшантай болоһондоо баярлажа саданагүйбди. Энэ байшан манай Яарагта нютагһаа уг гарбалтай Баир Эрдынеевич Бадмаев һэльбэн шэнэлээ. Тэрэ үмсын ажал эрхилдэг юм. Өөрынгөө ажалшадтай ерэжэ, бүхы ажалыемнай түргэн сагай болзорто хэжэ үгөө. Мүнөө тэндэмнай хүйтэн, дулаан уһан, болбосон түхэлтэй туалет бии, хүүгэдэй һорилгын һүүлээр бэеэ угааха таһалга байха. Һанаһан хэрэгтэмнай туйлай ехэ туһаламжа үзүүлһэн нютагайнгаа  бэрхэ хүбүүдэй нэгэн Баир Бадмаевта ехэ һайниие хүргэнэбди, - гэжэ Баир Эрхитуев дуулгана.

 Ажалай жолоо шанга барижа, амжалтатай хүдэлжэ байһан иимэ бэрхэ хүбүүдэй шадал соогоо туһалжа байхадань бахархамаар даа. Мүнөө энэ хүндэ сагта бүхэли тамирай байшан заһабарилаад үгэхэһөө байтагай 100 түхэриг шамда миин һарбайха хүн олдохогүйл. Нютагайнгаа хүүгэдтэ тамирай шэнэ зал бэлэг болгон үгэһэн Баир Эрдэниевич саглашагүй буян хуряаба гээшэл даа.

- һаруул гоё һайхан байшандамнай һорилго хэхэ хэрэгсэлүүд дуталдана. Түмэр сахаригуудта гол тодхожо гагнаад, штанга өөһэдөө бүтээжэ һорилго хэнэбди. Һаяхана Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй манай нютаг хүрэжэ ерэхэдэнь, һанаа зобооһон асуудалаа табяа һэм. Алексей Самбуевич анхаралтайгаар шагнаад, тамирай хэрэгсэл худалдан абаха хэрэгтэтнай заатагүй туһалхабди гэжэ найдуулаа. Һүүлэй үеын оньһон хэрэгсэлнүүдтэй болохобди гэжэ баяртай байнабди, - гэжэ барилдаанай һоригшо хубаалдаба.

Толгойлогшын найдуулһан тамирай хэрэгсэлнүүдтэй болоходоо, Баргажанай Улан нютагай хүбүүд басагад үшөөшье үндэр амжалтануудые туйлажа, дэлхэйн болон олимпиин наадануудай абарга болотороо ургаха гэжэ найдамаар. Багахан нютагай барилдаанай һургуулиин аяар 4 түлөөлэгшэд Буряад Уласай суглуулагдамал командын гэшүүд дэмы ябана бэшэ ха юм.

Автор: Булат БАДМАЕВ

Фото: Баир Эрхитуевай дурадхаһан гэрэл зурагууд