Түүхэтэ һунгалта

Пушкин гү, али Путин?

Россиин Юрэнхылэгшын һунгалта - гүрэн түрымнай поли­тическэ гол үйлэ ябадал болоно. Гүрэнэй Президентын тушаал 1991 оной март һарада байгуулагдаһан юм. Тэрэ гэһээр 7 дахин һунгалта болоһон байна: 1991, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012 болон 2018 онуудта. Түрүүшын хоёр болзорто Борис Ель­цин илажа гараа гээд түүхэһээ мэдэ­нэбди. Удаадахи бүхы болзорнуудта шахуу Владимир Путин олоной дуу абажа, Юрэнхылэгшын тушаалда дэбжүүлэгдээ. 2008 ондол Дмитрий Медведев 4 жэлэй туршада гүрэн түрыемнай толгойлоо һааб даа.

«Эды олон хугасаада Влади­мир Путинай захиржа байха­да, һургуулиин наһа хүсөөгүй үхибүүдшье һаа, гүрэнэй толгой­логшые һайн мэдэхэ болонхой. Дүрбэтэйхэн хүбүүгээ наадалжа: «Россиин Президент Пушкин гү, али Путин?» - гээд асууһамни, намайе гайхангяар хараад, Путинай нэрэ нэрлээл гэжэ һунгалтада ерэһэн Аюр Шагдаров тэмдэглэнэ һэн.

Һая үнгэрһэн һунгалтын дүнгүүдээр, Россиин 88 хуби ажаһуугшад дуугаа үгэһэн байна, тэдэнэй 87,96 хубинь Путинай түлөө һунгаа. Уридшалһан дүн гээшэ - энэ тоо саашадаа һэлгэгдэжэ болохо. Тии­бэ яабашье урдахи һунгалтануудта орходоо, үндэр дүн туйлагдаа гээшэ. Энэнь гайхалгүй. Гадаадын харилса­анай талаар орёо сагай тулажа ерээд байхада, нэгэ һанаа бодолтой эрхэ­тэдбди гэжэ харуулха шухала бшуу. Тиимэһээ һунгуулиин участогуудай нээгдэхэтэй сасуу тулуураа тулаһан үбгэд хүгшэдшье, залуушуулшье һунгалтада хабаадахаяа шамдаа.

Дээшээ ябахань гү?

Бусадһаа түрүүн һунгагшадай тоодо Буряад Уласай Толгойлог­шо Алексей Цыденов байгаа. Һунгуулиин участогта наһанайнгаа ханитай ерэжэ, дуугаа үгөө. Алексей Самбуевич тухай хуурмаг мэдээсэл һунгалтын үмэнэ тараһан байна. Тэрээндэ Буряадай толгойлогшо сэхэ харюу иигэжэ үгөө: «Һунгалтын һүүлээр Москва ябахам гэжэ һүүлэй хоёр һарын туршада үдэр бүри шахуу дууланаб. Һунгалтада ябыт гэжэ зониие урихадаа, гүрэн түрын бэшэ - өөрынгөөл тала харана гэжэ хардахаяа һанана...»

Олоной анхарал доро

Буряадта болон Үбэр Байгалда һунгалта ехэ хүхюутэйгээр үнгэрөө. Һунгуулиин участогуудта артистну­удай хабаадалгатай тоглолтонууд, нааданууд болоо. Гадна һунгагшадай бэе шалгаһан эмшэдэй кабинедүүд нээгдээ. Наймаанай элдэб юумэн дурадхагдаа. Яармагууд, харалга үзэсхэлэнгүүд дэлгээгдээ. Сэрэгшэ­дэй кашашье дурадхагдаа.

Тиихэдэ заха холын Захааминай Үлэнтын ажаһуугшад һургуули дотор байрлаһан 215-дахи һунгуулиин участог руу үндэһэн буряад хубсаһаа үмдөөд, морёо унаад, эртэлэн ерээ. «Бидэ Үлэнтын ажаһуугшад манай президентын түлөө дуугаа үгэхэеэ ерээбди. Урагшаа!» - гэжэ һургуулиин багша Нима Цыренжапов хэлээ. Буря­адай толгойлогшо Алексей Цыденов телеграм-каналдаа тэдээн тухай видео табиһан байна. Үшөө тиихэдэ Яруу­нын болон Ивалгын аймагуудта мори тэргээрээ һунгахаяа шамдаа. Хэбэд номхон Хэжэнгын ажаһуугшад түмэр хүлэгүүдтээ Россиин туг намилзуулан, һунгуулиин участогуудтаа хүрэнэд.

Бандида хамба лама Дамба Аюшеев Дээдэ Ивалгада оршодог һунгуулиин участогта дууга үгөө. Армида алба хэжэ байхадаа, анха түрүү һунгалтада оролсоо һэм гээд, тэрэ тэмдэглээ.

Ахын аймагта - «сагаан баабгай», Кабанскын аймагта – «бодон гахай» Россиин Юрэнхылэгшые һунгаа.

Үйлэдбэриин байгуулганууд, эмхи зургаанууд, сэрэгэй полкнууд эбтэй эетэйгээр һунгуулиин участо­гуудта ерэжэ һунгаа.

Буряадай һунгуулиин комиссиин түрүүлэгшэ Александр Акчуринай дуулгаһаар, Захааминай, Хурамха­анай, Хориин аймагай ажаһуугшад һунгалтада ехэ эдэбхитэйгээр хабаадажа, 90 гарана процент харуулаа. Улас дотор хүдэлһэн һунгуулиин 823 участогта хуули хазагайруулһан, дүрим эбдэһэн ушарнууд бүридхэгдөөгүй. 2 746 ада­глагшад һунгалтын хэр үнэн сэхээр үнгэргэгдэжэ байһые үргэлжэ хара­жа байгаа гээд мэдээсэгдэбэ.