ЮРЭНХЫЛЭГШЭТЭЙ ХӨӨРЭЛДӨӨН

Владимир Путинай заншалта пресс-конференциин үедэ Буряад Уласай олондо мэдээсэл тараадаг эмхинүүдэй түлөөлэгшэд нэгэтэ бэшэ өөрынгөө асуудалнуудые табиһан байха юм. Юрэнхы дээрэ хүндүүлхэй, уласай ажаһуугшадай эгээл ехээр һанааень зобоодог асуудалнууд бодхоогдоһон байна. Гүрэнэй хүтэлбэрилэгшэтэй хэзээ, хэнэй хөөрэлдэһэн тухай, тэрэ үйлэһөөнь ямар үрэ дүн гаража ерээб гэжэ һанажа үзэбэбди.

 2013 он

2013 оной декабриин 19-дэ үнгэргэгдэһэн хуралдаанда «Информ Полис» сониной сэдхүүлшэн Аревик Сафарян Сэлэнгын ЦКК-гай хүндэхэн байдалда ороһон тухай асуудал табиба. Тиихэдэ энэ эмхиин ажалшад салингаа абахаяа болёод, ажалаа зогсоохо баатай болоод байгаа. Томо үйлэдбэриин эмхи һалан һандаржа, тосхоной ажаһуугшад хүндэ байдал­да орохонь ойртонхой һэн.

- Һарын туршада Сэлэнгын ЦКК ажалланагүй. Хүн зон салин абанагүй. Нютагай ТЭЦ тус эмхиин мэдэлдэ, нэгэ хэды үдэр соо түлихэ түлишэтэй, мүнөө Буряад Уласта янгинама хүйтэн (-30) байна. Арад зон сүхэрхэдөө, федеральна харгы хүндэлэн хаажа, мүн захиргаанай байшанда добтолжо, өөрынгөө бэрхэшээлдэ анхарал хандуулхаяа һанана, - гэжэ сэдхүүлшэн хандаба.

Энэ пресс-конференциин болоһоной үглөөдэрынь шахуу Селенгинск тосхон руу 43 вагон шулуун нүүрһэн хүрэжэ ерээ. Удаань үйлэдбэриин эмхиин эзэнииньшье һэлгэгдээ – нютагай олзын хэрэг эрхилэгшэ Евгений Пруидзе томи­логдоо. Уданшьегүй тус эмхидэ һэльбэн шэнэлэлгын ехэ түсэл бэелүүлэгдэжэ эхилээ. Гол шухала тоног зэмсэгүүдыень һэлгэжэ, шэнэ оньһото хэрэгсэлнүүдые тодхобо. Эдэ бүхы хэмжээ ябуулгануудай дүнгөөр ажалай гурим һайжаруулагдаа, салин түлбэришье ургаа. Мүнөө үедэ ЦКК-гай үйлэдбэрилһэн бүтээл Алас Дурнын, Ураалай, Сибириин болон Казахстанай, Узбекистанай болон Хитадай дэлгүүрнүүдтэ хүрэнэ.

2017 он

2017 ондо Буряадаймнай сэдхүүлшэд хэдэн асуудал табижа шадаа. «Омоли загаһа олзоборилхо хорюул Байгалай эрьеэр байрладаг 130 мянган ажаһуугшадые ажалгүй, ажамидарха аргагүй болгоо», - гэжэ ГТРК «Бурятия» теле-субагай сэдхүүлшэн Илья Кошлюнов хөөрөө. Байгал далай болон тэрэнэй эрье зубшаад түбхинэһэн нютаг һууринай ажаһуугшадта тохёолдоһон бэрхэ­шээл тухай «Тивиком» теле-субагай сэдхүүлшэн Юлия Пермякова баһал асуугаа һэн.

- Шэнээр абтаһан шиидхэбэриин ёһоор тэндэ ажаһууһан арад зон хуули хазагайруулна гээшэ. Газараа үмсэдөө абаха, гэрээ бүридхэхэ, үхэр малаа бэлшээхэ эрхэгүй. Тэрэнэй хажуугаар нүгшэһэн зоноо хүдөө табиха аргагүй болоод байна, - гэжэ сэдхүүлшэн хэлэһэн юм.

- Уһа голой хамгаалалта үргэдхэхэ талаар бүхы юумэ зүб тээшэнь анхар­жа, шиидхэбэри абаха ёһотой гэжэ би хэлээ һэм, - гэжэ Путин тиихэдэ тэмдэглэһэн юм.

Энэ ехэ бэрхэшээлдэ өөрынгөө анхарал хандуулжа, зүб тээшэнь шиидхэхэбди гэжэ Юрэнхылэг­шэ найдуулһан байна. Түрүүн үнгэргэгдэһэн сэхэ харилсаанай үедэ Ойхон олтирогой ажаһуугша энэл сэдэбээр хандаһан юм гэжэ һануулая.

Ерэхэ жэлынь тус шиидхэбэриин түсэлһөө Орос Уласай Засагай газа­рай захиралтаар сэлеэн нютагууд гаргагдаа һэн. Тэрэ газар дэбис­хэр дээрэ оршоһон нютагуудта үйлэдбэриин эмхинүүдые ажаллуул- ха, ашагта малтамал олзоборилхо, амаралтын газарнуудые түхеэрхэ, гэр байра болон харгынуудые бариха, зайн гал дамжуулха утаһануудые тата­жа, хог нобшо хадагалжа байха газар­нуудые бариха арга олгогдоо һэн.

Энэ асуудал шиидхэлгээр Байгал далайн эрьеэр ажаһуудаг арад зоной бэрхэшээлнүүд хизаарлагдаа гэжэ хэлэхын аргагүй. Мүнөөдөө «Байгал далай аршалха тухай» гэһэн хуули­да нэмэлтэ заһалта оруулха тухай арсалдаан болоно. Ехэнхидээ Байгал далайн эрьеэр ургаһан модо тайраха эрхэ олгохо гэһэн шиидхэбэриин талаар шанга хөөрэлдөөн болоно.

Байгал далайда хабаатай сэдэбһээ гадна 2017 ондо ГТРК «Бурятия» теле-субагай сэдхүүлшэн Үдэ гол дээгүүр хүүргэ уласай һанһаа мүнгэ гаргашалжа бариха тухай асуудал табиһан юм. Иимэ томо түсэлнүүд федеральна һан жасаһаа хангагдажа бэелүүлэгдэдэг юм гэжэ онсолоо.

Удаадахи жэлэй март һарада Улаан-Үдэдэ хүүргэ бариха тухай дурадхал 2018 оной мартын 1 болотор оруулха тухай Юрэнхылэгшэ Засагай газарта даабари үгэһэн байна. Тэрэ гэһэнһээ хойшо 6 жэл үнгэрөө. Улаан- Үдын 3-дахи хүүргэ «Аюулгүй, һайн шанартай харгынууд» гэһэн үндэһэн түсэлэй аргаар бэелүүлэгдэнэ. 2025 он болотор барилга дүүрэжэ, аша­глалгада тушаагдаха ёһотой.

2021 он

2021 оной һүүлээр үнгэргэгдэһэн Юрэнхылэгшэтэй уулзалгада Буряа­дай хоёр түлөөлэгшэд ошоһон юм. «Тивиком» теле-субагай сэдхүүлшэн Ася Касьянова, мүн «Буряад ТВ» теле-субагһаа Баярма Раднаева. Ася Касьянова түрүүлэн асуудал таби­хадаа, халдабарита үбшэнгүүдые аргалдаг эмнэлгын шэнэ байшан барихада, туһа үзүүлхэ тухай асуудал табиба.

- Гансашье хорото ханяаданай дэлгэрһэн ушартай холбоотой бэшэ, харин саашанхи байдалаа хараалха­дамнай, туһатай асуудал табигдаа. Урда жэлнүүдтэ энэ талаар байда­лай һайн байхадань, элүүрые хамга­алгын зарим хангалта нэгэ жаа бага болгоһон байгаабди. Тиигэжэ огто болохогүй байгаа, танай дурадхалые заатагүй анхархаб, - гэжэ Владимир Путин хэлээ бэлэй.

Хахад һарын үнгэрһэнэй һүүлээр Буряад Уласта эмнэлгын шэнэ бай­шанай барилгада мүнгэн туһаламжа үзүүлхэ тухай арга бэдэрхэ гэжэ Засагай газарта даабари үгэһэн байна.

Мүнөөдэрэй байдалаар 150 һууритай шэнэ байшан бариха түсэлэй саарһан бүтэжэ, тусхай харалга гаража байна. Энэ түсэл Буряадай улас түрын халдабарита үбшэнгүүдые аргалдаг эмнэлгын газарай һэльбэн шэнэлэлгын түрүүшын шата болохо. Түсэлэй бэелүүлэгдэһэнэй удаа бүхыдөө 250 һуури бии болохо юм.

Харин Баярма Раднаева Буряад Уластамнай элшэ хүсэнэй хангалтын талаар бэрхэшээл тухай хөөрэжэ үгэбэ. Нёдондо ТЭЦ-1 элшэ хүсэнэй эмхидэ гэнэ усал болоһон байна.

Улаан-Үдын ТЭЦ-2 барилга дүүргэхэ тухай хэлсээн болоно. Улаан-Үдэ хотодо муухай агаар усадхаха хэрэг энэ барилгаһаа сэхэ дулдыдаха. Владимир Путинай даа­баряар юрэнхы сайд Михаил Мишу­стин 2023 оной июлиин хуушаар ажалай хэрэгээр Буряад Улас буужа ерээ һэн. Тиихэдээ хэдэн асуудал шиидхэхэ болоһон байна.

2023 он

Үнгэрэгшэ жэлэй декабрь һарада эмхидхэгдэһэн хуралдаанай үедэ Владимир Путин «буряадууд зугададаггүй» гэжэ хэлээд, «Тиви­ком» теле-субагай сэдхүүлшэн Екатерина Елистратовада үгэ хэлэхэ арга олгобо. Тэрэ Юрэнхылэгшэдэ Зүүн зүгэй эмнэлгын түб тухай хөөрөөд: «Шэнэ байшан барижа, тэрэниие үргэдхэбэл, һайн байгаа, - гэбэ. - Сэрэгэй газарта шархатаһан хүбүүдэй эмнэлгэ абахадань, туһатай байха», - гэжэ тэмдэглээ.

«Энэшье ушарта туһа үзүүлхэб», - гэжэ Владимир Путин найдуулаа.

- Юрэнхылэгшэ бидэниие дэм­жээ. Шэнэ байшан барижа, Зүүн зүгэй эмнэлгын түб үргэдхэхэ арга олгобо. Гүрэнэй һанһаа эмнэлгын байшан, харин олзын хэрэг эрхи­лэгшэдэй талаһаа хари нютагһаа ерэһэн зоной байрлаха буудалнуу­дые бариха болонобди, - гэжэ Буря­ад Уласай Толгойлогшо энэ жэлэй эхиндэ тэмдэглэһэн юм. 

Владимир МАТВЕЕВ

Фото:  Kremlin.ru