Дуулан магтанаб Буряад ороноо!
Иимэ гаршагтай хэмжээ ябуулга Улаан-Үдэ хотын 63-дахи һургуулиин дэргэдэ үнгэргэгдэбэ. Буряадай ниислэлдэ эмхидхэгдэһэн буряад хэлэнэй габшагай һарын дүнгүүд тэндэ согсологдоо.
Ниигэм
3 nov
Иимэ гаршагтай хэмжээ ябуулга Улаан-Үдэ хотын 63-дахи һургуулиин дэргэдэ үнгэргэгдэбэ. Буряадай ниислэлдэ эмхидхэгдэһэн буряад хэлэнэй габшагай һарын дүнгүүд тэндэ согсологдоо.
Октябриин 30 манай гүрэнэй түүхын хуудаһанда онсо һуури эзэлдэг. Энэ үдэр хардалга хамалганда ороһон зониие дурсан һанадаг. Буряадай ниислэл Улаан-Үдэдэшье энэ удаа заншалта хэмжээ ябуулга үнгэргэгдэбэ.
Загарайн аймагай Новая Брянь һууринда хүдэлдэг байһан үйлэдбэриин талмай дээрэ ажал ябуулагдажа эхилхэнь.
Сэрэгтэ татагдаһан эрхэтэдтэ нэгэ дахин үгтэхэ региональна түлбэри Буряад Уласта 150 мянган түхэригэй хэмжээндэ тогтоогдонхой.
Сэрэгэй албанда татагдаһан Буряад ороной эрхэтэдтэ тусхай техническэ түхеэрэлгэнүүдые болон хэрэгсэлнүүдые, хубсаһа хунар абахын тула үйлэдбэринүүд болон наймаанай эмхи зургаанууд 56 сая түхэриг суглуулжа дамжуулаа.
Буряадаймнай Ахын аймагай бэелүүлһэн түсэл Бүхэроссиин аяншалгын һалбариин урилдаанда түрүүлбэ. «Һоёдой баялиг - Ильчир» гэһэн аяншалгын түсэл олоной һайшаалда хүртэбэ. Үсөөн тоото һоёд арадуудай түүхэ, соёл харуулһан «Ильчиp» этномузей 2009 ондо Сорог һууринда байгуулагдаһан юм.
Буряад хэлэнэйнгээ түлөө оролдожо, тодорхой үйлэ хэрэгүүдые бэелүүлжэ байһан зон үнгэрhэн долоон хоногой гарагай табанда буряад хэлэнэй габшагай hарын түгэсхэлэй найрта сугларба. Бүхэли hарын туршада Буряадаймнай hуралсалай хамаг эмхинүүдтэ үнгэргэгдэhэн элдэб харалга, мүрысөөнүүдэй дүнгүүдэй согсологдоходо, гол түлэб сэсэрлигүүдэй, hургуулинуудай буряад хэлэнэй багшанар, тэдэнэй шабинар, мүн гэртэхин эдэбхитэй хабаадалсаа. Буряад Уласай арадай дуушан Билигма Ринчиноватай суг Бадма Гомбожапов болон залуу дуушан Чингис Иванов гурбан «Аялгата hайхан буряад хэлэмнай» гэhэн дуу hүр жабхалантайгаар гүйсэдхэжэ, буряад хэлэнэй hайндэр нээбэ. Түрэл хэлэнэйнгээ хүгжэлтэдэ өөрынгөө хубитаяа үдэр бүри оруулжа байдаг хүн зон энэ үдэр сугларжа, зүжэгшэдэй болон үхибүүдэй бэлдэһэн тоглолто сэдьхэлээ хүдэлгэн байжа харабад.
Октябриин 31-дэ Буряад драмын театрай тайзан дээрэ шүлэг, дуунай ёhото hайндэр үнгэргэгдэбэ. Баяр ёhололой оршондо Буряадай элитэ ба hая эхилжэ байhан ирагуу найрагшад шүлэгүүдээ уншажа, уянгата хүгжэм дуунуудаа хангюурдажа, харагшадай сэдьхэл хужарлуулаа.
Октябриин 31-дэ Буряад драмын театрай тайзан дээрэ шүлэг, дуунай ёhото hайндэр үнгэргэгдэбэ. Баяр ёhололой оршондо Буряадай элитэ ба hая эхилжэ байhан ирагуу найрагшад шүлэгүүдээ уншажа, уянгата хүгжэм дуунуудаа хангюурдажа, харагшадай сэдьхэл хужарлуулаа.
Мүнɵɵ үхибүүдые түрэл буряад хэлэндэнь hургахын талаар элдэб янзын хэмжээнүүд абтана. Түрэл хэлэеэ хүгжɵɵхын тулада ниигэм дотор тусхай оршон тойронхи байдалые тогтоохонь эгээл шухала.
Нэн түрүүн үхибүүд гэр бүлэ соогоо түрэл хэлэн дээрээ хɵɵрэлдэхэ ёhотой. Угай утаhаар дамжажа ерээд, шуhан соонь урдаhан, зүрхэн соонь сохилhон эхэ хэлэндэнь hургаха хэрэг – аба эжын нангин уялга.
Түнхэнэй аймагай баруун-хойто зүгтэ оршоһон хонгор һайхан Хойтогол нютаг. Намарайхяар хүйтэншье һаань, наратайхан амаралтын үглөө хойтоголойхид сугларжа, нютагайнгаа тэг дунда оршоһон хүүргэ һэльбэн шэнэлбэд. Хадын үндэрһөө сэбэр уһа урадхуулдаг Булнай гэжэ горхон энэ нютагые хоёр тээшэнь эсхэдэг юм. Зунай үедэ үерлэхэ, үбэлэй хүйтэндэ тэһэржэ тошонтохо. Тиигэхэдэнь тэрээн дээгүүр ябахань бэрхэтэй болодог. Тиимэһээ хүүргэ яаха аргагүй хэрэгтэй болонол даа.
Бидэ, буряадууд, түрэл хэлэеэ мартажа, үбгэ эсэгэнэрэйнгээ сэсэн мэргэн ёhо заншалнуудтай хамта түрэhэн байгаалиингаа баялигуудые - эмтэй домтой ургамалнуудые сэгнэхэеэ болиhомнай, нэн түрүүн өөһэдтэмнайл ехэ хохидолтой!
Буряад ороной, Байгал шадарай баян байгаалиин эршэ хүсэ шэнгээhэн эм домто үбhэ ногоон гайхамшагта эди шэдитэй!
Амаралтын үдэртэ гэр бүлөөрөө Сэлэнгын аймаг хубиин хэрэгээр гараһан байнабди. Оройхон, үдэшын 21.30 багаар Улаан-Үдэ хотоёо бусажа ерэбэбди. Доодо Ивалга нютаг шадар урагшаа харадахамнай, Улаан-Үдэмнай харанхы манан соо шэнгеэр үзэгдөө. Уданшьегүй муухай гашуун үнэр анхилба, ушарынь ойлгогдоногүй. Ябаһаар байтараа, «Утаан-Үдэеэ» хүрэбэбди гэжэ гансата ойлгожорхибоб. Газар дээрэ гэр байра барижа түбхинэһэн нютагаархиднай галаа түлижэ байба ха. Хэдэн жэлэй бэрхэшээлнай дүүрэнэгүй, харин эбхэрнэ гэхээр. Хабарай дулаан сагай ерэхэдэ, тус бэрхэшээлнай мартагдадаг жаматай.
Буряад Уласай Толгойлогшын шанда хүртэхын түлөө «Үндэһэн хэлэнэй үлзы хэшэг» гэжэ урилдаанай дүнгүүд согсологдожо, эрхимүүд элирүүлэгдэбэ.
Буряад Уласай олон үүргэтэ түбтэ октябриин 24-һөө сэрэгэй тусхай операцида татагдагшадай гэр бүлэнүүдтэ туһа үзүүлхэ тухай мэдүүлгэнүүдые абажа эхилбэ. Иимэ мэдүүлгэнүүдые Улаан-Үдын болон бүхы аймагуудай дэбисхэр дээрэ ажалладаг түбүүдтэ үгэжэ болоно.
Һаяхана Сергей Шойгу дайшалхы габьяа харуулжа шалгарһан сэрэгшэдтэ гүрэнэй дээдын шагнал барюулаа. Украинада боложо байһан сэрэгэй тусхай хэмжээ ябуулгада онсо баатаршалга харуулагшад үндэр шагналда хүртэбэ гэжэ тэмдэглэлтэй.
2021 оной бүридхэн бэшэлгээр, Буряад Уласта 978,6 мянган хүн ажаhууна. Тэрэнэй 46,9% - бүhэтэйшүүл, 53, 1% - эхэнэрнүүд гэжэ тэмдэглэгдэнэ.
Байгша оной октябриин 19-дэ “Буряад үнэн” Хэблэлэй коллектив Д.Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай багшанарай ехэ һургуулиин оюутадтай уулзалга үнгэргэбэ. Тус уулзалга буряад хэлэнэй заншалта һарын шугамаар эмхидхэгдээ юм. Багшанарай ехэ һургуулиин түб байшан дотор “Буряад үнэнэй” ажаябуулгатай танилсуулһан үзэсхэлэн дэлгээгдэжэ, багшанарай, оюутадай бага бэшэ һонирхол түрүүлээ. Буряад хэлэн дээрэ хэблүүлэгдэһэн номуудые, сэдхүүлнүүдые худалдан абаха, “Буряад үнэн” сониноо захил хэхэ дуратайшуулшье олдоо.
Намарай дунда һарын 1-дэ Агын Буряадай тойрогто мориной тоног зэмсэгүүдые бүтээгшэдэй дунда можо хоорондын «Морин эрдэни» гэжэ II урилдаан үнгэргэгдэбэ. Тус һайндэртэ Агын тойрогой болон Буряад Уласай уран гартан сугларжа, ажалнуудаа дурадхаба.
Сэсэрлигтэ ябадаг хүүгэдые буряад хэлэндэ һургалгын оршон байдал тогтоохо талаар туршалгын ажал гурбадахи жэлээ ябуулагдажа байна. Тусхай талмайнууд Буряадай хэдэн аймагуудай болон Улаан-Үдэ хотын хүүгэдэй 14 сэсэрлигэй талмай дээрэ ябуулагдана.
Үшөө харуулха
