Ноябриин 18-да Москваһаа бүлэг мэргэжэлтэд ерэжэ, хаана фильм буулгаха газараа тодорхойлоо. Нэн түрүүн Сэлэнгын аймаг, удаань Мухар-Шэбэрэй, Байгал шадарай, Баргажанай аймагууд руу хүрөө.
Буряад хэлэнэй габшагай һарын гаршаг доро үнгэргэгдэдэг «Үндэһэн хэлэнэй үлзы хэшэг» гэжэ урилдаанда «Буряад Уласай соёлой эрхим эмхи» шэглэлдэ хүүхэлдэйн «Аянша» гэһэн нүүдэл театр илажа гараһан юм. Эгээл жаахан харагшадта зорюулан зүжэгүүдые табижа, тэдэнэй һонирхол, дура буляажа шадаһан нүүдэл театр анхан байгуулагдаһаарнь тэбхэр 5 жэл үнгэрбэ. Хүүхэлдэйн «Үльгэр» театрта 30 гаран жэлэй туршада ажаллажа ябаһан Буряад Уласай арадай зүжэгшэн Эржена Дамбаевна Будажанаева-Будаева тус театр байгуулаад, амжалтатай ажаллана.
Октябриин 31-дэ Буряад драмын театрай тайзан дээрэ
уран шүлэгэй ёhото hайндэр үнгэргэгдэбэ. Пианинын уянгата хүгжэмэй, морин хуурай шэдитэ аялганууд доро ирагуу найруулгын зохёолнууд зэдэлжэ, олоной зүрхэ сэдьхэл хүдэлгэhэн байна. Буряадай үльгэр домогто театрай үндэр тайзан дээрэ уран үгын, ирагуу дуунай одод заларжа, оюун бэлигэй ошото элшээр оршон тойрониие гэрэлтүүлээ.
Ород Уласай арадай зүжэгшэн Михаил Гомбоевич Елбоновой эмхидхэн байгуулһан «Эдир Будамшуу» гэһэн уласхоорондын XVIII урилдаан үнгэргэгдэжэ, эрхимүүд элирүүлэгдэбэ.
Дурсалга
Буряад Уласай арадай зүжэгшэн Чимит Ринчиновэй түрэһөөр 70 жэлэй ойдо
Манай Чимит
Бодото энэ наһанаймнай
Богони байхань гайхалтай.
Эрхим бэрхэ хүнүүдэймнай
Эрьелтэгүй ошохонь харамтай...
“Хүн болохо багаһаа, хүлэг болохо унаганһаа” гэжэ буряад зон хэлсэдэг ха юм даа. Дууша, уран зохёолшо, бэлиг талаантай хүнүүдээрээ алдар сууда гараһан хэбэд номхон Хэжэнгын аймагай элдин һайхан Эдэрмэг нютагта түрэһэн хөөрхэн, зохидхон Дарима басаган зааханһаа хонгёохон хоолойгоороо илгардаг бэлэй. Тиигээшьегүй яахаб даа, хони адуулдаг байһан Цыпилма Санжиевна Санданова эжынь, Дугдан Гармаевич Дамбаев эсэгэнь амаргүй гоёор дуулалдадаг, табан үхибүүдтээ дуунуудые заадаг, һургадаг бэлэй.
Буряад драмын театр Монголоор амжалтатайгаар гастрольдо ябаад бусаба. Дүрбэн үдэрэй туршада үргэлжэлhэн Буряад театрай зүжэгүүдые Монголой бүхы булангуудhаа шахуу сугларhан 6 мянган харагшад ерэжэ хараhан байна.
Бүмбэрсэг дэлхэйн нюрууда ажамидаржа байгаа хэдэн олон яһатанай дунда буряад арад өөрын нюур шарайтай, нэрэ солотой. Дэлхэй дүүрэн мэдээжэ болоһон, угсаата буряад арад түмэнөө суурхуулһан түлөөлэгшэднай олон байха. Хуби заяанайнгаа үршөөлөөр үсөөхэн буряадууд 3 гүрэндэ хубааржа ажаһуудаг түүхэтэй. Һүүлэй хэдэн арбаад жэлэй туршада бүри бүхы дэлхэйгээр таража ажамидардаг болоһониинь мэдээжэ.
Буряад драмын театр соо Россиин габьяата зүжэгшэн, Гүрэнэй шангай лауреат, «Буряадай Жабар Yбгэн» Дамбадугар Бочиктоевой 75 жэлэй ойн баярта болон зохёохы ажаябуулгынь 50 жэлдэ зорюулагдаhан hайндэрэй үдэшэ үнгэргэгдэhэн байна.
Үнгэрһэн долоон хоногой эсэстэ Буряадай ниислэл Улаан-Үдэдэ хальмаг уран зураашадай бүтээлнүүдэй “Восток-Арт” үзэсхэлэн нээгдэбэ. Анха түрүүшынхиеэ эмхидхэгдэжэ байһан үзэсхэлэн октябриин 23 болотор хүдэлхэ юм. Ажалнууд Ц. Сампиловай нэрэмжэтэ уран һайханай музейдэ дэлгэгдэнхэй.
Һаяхана Улаан-Yдэ хотодо тусхай сэрэгэй операцида хабаадаhан Буряад Уласай сэрэгшэдтэ туhаламжын концерт-марафон ялас гэмэ амжалтатайгаар үнгэргэгдэбэ.
90.8 долгин дээрэ түхэреэн хоногто соностодог «Буряад-ФМ» радиогой зохёохы бүлэг сентябрь һарын 25-да Ивалгын дасан дээрэ «Дүрбэн бэрхэ» гэһэн нааданай түгэсхэлэй шата үнгэргөө.
Үнгэрэгшэ амаралтын үдэр Агын тойрогой үндэһэтэнэй дуу хатарай “Амар сайн” театрай танхим соо улад зон олоороо сугларба. Сэсэгүүдэй баглаа бариһан хүнүүд ерэжэл, ерэжэл байна һэн.Театрайнгаа шэнэ бүтээл харахаяа тэгүүлһэн хүнүүдэй шарай баяртайнууд. Мүнөө хатуу шэрүүн саг байгаашье һаань, уран һайханай гоё бүтээлнүүд хүнүүдтэ урма зориг асарна ха юм. “Амар сайн” театрай тайзан дээрэ “Модэ. Хүннын түүхэ” гэһэн шэнэ этно-балет табигдаа.
Хойто зүгэй үсөөн тоото арадуудай можо нютагууд хоорондын фестивалиин хэмжээндэ дангина басагадай мүрысөөн болоо.
Театрай фойе шэмэглэдэг люстрануудые угаахын түлөө долоон метрэй үндэрһөө буулгаха хэрэг гараа.
С.Ц. Ринчинов Санага нютагта түрэһэн намтартай. Д.Банзаровай нэрэмжэтэ багшын дээдэ һургуули дүүргээ. Мэлын, Санагын һургуулинуудта багшалаа. Аймагай “Ажалай туг” редакцида ажаллаа, нэгэ үедэ «Уран Дүшэ” нэгэдэлые хүтэлбэрилөө. Мүнөө Сэнгэ Цыренович «Буряад үнэн” сониндо амжалтатай ажаллана. Удха найруулгын талаар угаа зохид толилолгонуудые дурадхажа, уншагшадые һонирхуулжа, хужарлуулжа байдаг. Уран гуурһатай, дүй дүршэл ехэтэй хүндэтэ сурбалжалагшамнай гээд мэдээжэ. С.Ц. Ринчинов - Ород Уласай Сэдхүүлшэдэй холбооной гэшүүн, Буряад Уласай соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ мүн. Мүнөө нэгэ зураглалыень хуряангыгаар уншагшадай һонорто табия.
А.А. Будаев Утаата һууринда 1979 ондо түрэһэн намтартай. Һургуулиин һурагша ябахаһаа эхилээд, уран зохеолдо ульһатай болоһон. Шүлэгүүдэй дүрбэн номой автор. Ород Уласай Уран зохеолшодой холбооной гэшүүн. Амгалан Александрович буддын шажанда зорюулагдаһан темээр гүнзэгы һонирхолтой номуудые уншадаг шуналтай. Гадна хүн зониие массажай аргаар эмшэлдэг долеобортоо домтой, эрхыдээ эмтэй мэргэжэлтэн юм. Шажанай асуудалнуудаар онсо һонирходог тула энэ темээр философско удхатай номуудые шэнжэлэн шудалжа, өөрынгөө мэдээсэтэй ниилүүлэн, өөр янзаар найруулдаг. Мүнөө эгээл иимэ зохёолойнь нэгэнһээ хэһэг толилхомнай.
Георгий Абрамович Липскеров (1896—1977) — эрхэтэнэй дайнда (1918-1921онуудта) хабаадаһан Зүблэлтэ ороной фотограф ба кинодокументалист. 1923 онһоо гэрэл зурагуудые буулгажа эхилээ һэн. «Союзфото» эмхидэ фото-сурбалжалагшаар, удаань ТАСС-ай фотохроникодо хүдэлөө. 1943 ондо немецкэ фельдмаршал Паулюсые баряанда абахада буулгаһан юм. Дайнай дүүрэхэдэ ТАСС-ай тусхай фото-сурбалжалагшаар хүдэлөө. Буряад-Монгол ороноор 1938 ондо ажалайнгаа хэрэгээр ябаһан байна.
Театрай долоон хоногой» хэмжээн соо Хэжэнгын арадай театр Цырегма Сампиловагай «Найдалай хүсэн» гэжэ зүжэг сентябриин 7-до Буряадай гүрэнэй драматическа театрай тайзан дээрэ дэлгээгээ.
“Үльгэр” театрай артист Алдар Хишектуев энэ зүжэг “плейбек” гэжэ шэнэ түхэлөөр найруулан табяа. Тэрээнииень жюриин гэшүүд онсо тэмдэглээд, тусхай шан барюулаа.
Барга зоной ээлжээтэ фестиваль Монгол ороной Дорнод аймагта үнгэргэгдэжэ, нэгэ уг унгитай зониие суглуулба. Заншалта ёһоороо Баргажан голһоо гарбалтан тэрэ нааданда амжалтатай хабаадалсаа. Эгээл түрүүшын иимэ наадан 2007 ондо эмхидхэгдэһэн юм. Тиихэдэ Буряадаймнай мэдээжэ дуушан, Баргажан голһоо уг гарбалтай Цыпилма Аюшеева уригдажа, тэрэ нааданда гансаараа хабаадажа ерэһэн байна. Харин мүнөө энэ нааданда түүхэ шудалагшад Жорж Мангутович Абзаев, Гомбоев Баир Гомбоевич, дуушад Саян Юрьевич Бальжиев мүн Цыпилма Очировна Аюшеева гэгшэд хүндэтэ айлшад боложо хабаадаа.
Үшөө харуулха
