Амаралтын нэгэ үдэр хубиин хэрэгээр аха нүхэр Бадмажаб Гындынцыреновтэй хөөрэлдэхэеэ гэртэнь хүрэжэ ошобоб. Тиихэдэмни тэрэ газаагаа буряад-монгол гэр заһабарилжа байба. Яагаа гоё соохор үнгэтэй хушалтатай гэр гээшэб гэжэ һонирхобоб.
-Аа, энэ Донбасс эльгээгдэхэ гэр түхеэржэ байнаб даа, - гэбэ Бадмажаб Валерьевич.
«Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн Бүгэдэ Буряадай һургуулинуудай хоорондохи наадам 2 жэлэй хорилготой сагта дистанционно аргаар үнгэргэгдэжэ байгаа. Байгша оной ноябриин 11-дэ дахяад Ивалгын дасанда, Буддын шажанай «Даши Чойнхорлин» гэжэ ехэ һургуулиин танхим соо 160-аад үхибүүд 47-дохи наадамдаа дахинаа суглараа. Буряад Уласай Засагай газарай Захиргаанай мэдээсэлэй хороон ээлжэтэ наадамые даажа абаа.
Буряад Уласай ниислэл Улаан-Үдэ хотын эгээл томо дурасхаалай нангин газарнуудай нэгэн гэхэдэ Илалтын хүшөөгэй комплекс болоно. Һаяхана танк хүшөө табигдаһаар 55 жэл гүйсэбэ. Тус хэмжээ ябуулга аяар холын 1967 оной ноябриин 5-да эмхидхэгдэһэн түүхэтэй.
Мүнөө үеын ниигэмэй эгээл хүндүүлхэй үбшэнгүүдэй нэгэн «номофобия» гээд нэрлэгдэдэг. Энэ телефонгүй үлэхэhөө айдаг ябадал хүгшэн залуу, эрэ эхэнэр, хүүгэд илгаагүй бүхы хүнүүдые сарадаг гэжэ эли. Статистикын мэдээгээр, дэлхэйн 10% ажаhуугшад телефонhоо ехээр дулдыдадаг, 70% зон телефонтоёо оройдоошье хахасадаггүй.
Эрдэмтэдэй шэнжэлэлгээр, «номофобия» үбшэн хүнэй бэедэ ба ухаан бодолой талаар хорото нүлөө үзүүлдэг. Илангаяа үхибүүдэй ургажа байhан бэе махабадта аюултай.
Бидэ уншагшадта хандажа, ямар аргаар үхибүүдээ мобильна телефонhоо дулдыдахаhаань хамгаалдаг тухай асуулта үнгэргэбэбди.
Эдэ үдэрнүүдтэ Росси дотор эгээл түрүүшынхиеэ Буряад Уласай ниислэл хотодо Эрхүү можын, Яхадай ба Алас Дурнын Владивосток хотын заншалта эмнэлгын аргашад зүү хадхалгын мэргэжэлээр аккредитаци гараба.
2017 оной октябриин 1-һээ Байгал далайда ажамидардаг омоли загаһа ямаршье аргаар барихань хорюултай юм. Тиигэбэшье энэ хорилгын хэмжээ ябуулга һайн үрэ дүн үгэжэ, 2025 онһоо омоли загаһа бариха арга олгогдохонь.
Мүнөөдэр Д. Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай ехэ һургуулида регион хоорондын “Залуушуулай нюдөөр буряад хэлэ аршалан хүгжөөлгэ” гэһэн эрдэмэй-практическа хуралдаан үнгэрхэнь.
Буряадууд хэр угһаа бүмбэр сагаан хонинойнгоо хүбэн зөөлэн нооһо ээрэжэ, даража, мүн арһа шүрбэһыень элдэжэ, дулаахан шэмэгтэй хубсаһа хунар оёжо, үмдэжэ ябаа. Хэдэн жэлэй урдахана энэ урлалаар хүн зон һонирхожо эхилээд, элдэб олон шанар һайтай хубсаһа хунар, гутал, унтари хэбтэриин хэрэгсэлнүүдые бүтээдэг болонхой. Үнгэрэгшэ амаралтын үдэрнүүдтэ ээлжээтэ «Дулаан шэмэг» гэһэн урилдаан боложо,эрхимүүдые элирүүлбэ.
Эрбэдтэ зорюулагдаһан экологическа урилдаан эдэ үдэрнүүдтэ түгэсэбэ. Түнхэнэй Үндэһэтэнэй хүреэлэн энэ хэмжээ ябуулга эмхидхэжэ, үхибүүдэй 1 мянга 100 гаран ажал ерээ гэжэ мэдээсэнэ.
Түнхэнэй аймагай Шэмхын интернат-һургуулиин 10-дахи классай шаби Намина Аюшеева Бүхэроссиин хэмжээ ябуулгада түрүүлжэ гараба. Россиин арадуудай үндэһэн хэлэнүүдэй дээдэ һургуулиин эмхидхэһэн урилдаанда хабаадагшад түрэл соёл, заншал тухай ород хэлэн дээрэ найруулан бэшэхэ, мүн ород яһатанай соёл, заншал тухай өөрын хэлэн дээрэ хөөрэхэ гуримтай байгаа.
Буряад хэлэнэй ба уран зохёолой бэлигтэй багша Соёлма Саяновна Базаровагай ударидалга доро нютагайнгаа ородуудай заншал тухай найруулга Намина буряад хэлэн дээрэ дурадхаа.
Үнгэрэгшэ һарын 18-19-эй үдэрнүүдтэ Эжэл мүрэнэй эрье дээрэ түбхинэһэн Казань хотодо гүрэнэй архивуудай мэргэжэлтэдэй Бүхэроссиин суглаан болоһон байна. Архивай талаар федеральна агентство, Татарстан Уласай Архивай талаар гүрэнэй хороон гэгшэд тус хэмжээ ябуулга эмхидхээ. Татарстанай ниислэл Казань хотодо үнгэргэгдэһэн суглаанда Буряадаймнай гүрэнэй архивай захирал Бутит Цыдыпмункуевна Жалсанова, архивай ахамад хадагалагша Наталья Викторовна Зангеева хоёр хабаадажа ерэһэн байна.
Буряад Уласай ажаhуугшад социальна хэлсээнэй тусхай программын туhаламжаар ажал олохо аргатай. Тэдэ зондо байhан мэргэжэлээрээ хүдэлхэ гү, али гэбэл, шэнээр hураха арга олгогдоно. Мүнɵɵдэрэй байдалаар, 300 гаран хүн ажалтай болонхой.
Буряадай эрдэмтэд «Мүнɵɵнэй эмнэлгын хүнэй бэеын шудалал: онсо шэнжэ, зорилго ба арга боломжонууд» гэhэн уласхоорондын X интердисциплинарна эрдэмэй симпозиумдо хабаадаба.
Һаяхан Үндэһэтэнэй номой санда түмэн арадайнгаа түүхэтэй, ажабайдалтай, уран үгын баян жасатай саг үргэлжэ танилсуулжа, уншагшадайнгаа дура сэдьхэл буляаһан «Байгал», «Байкал» сэдхүүлнүүдэй («Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай дэргэдэ) байгуулагдаһаар 75 жэлэй ойдо зорюулагдаһан үдэшэ үндэр хэмжээндэ үнгэргэгдэбэ. Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн Лариса Шаралдаева («Байгал» театр) морин хуурай аялгаар бултаниие амаршалаа.
Буряад-монголшууд үнеэнэй hү эдеэнэй дээжэ гэжэ шүтэдэг түүхэтэй. Хэдышье үнэтэй, хоморой эдеэгээр дүүрэн хүндын шэрээ дээрэ сагаан эдеэн (hүн, тоhон, зɵɵхэй, үрмэн, тараг г.м.) үгы байбалнь, тэрэниие хооhон шэрээ гэжэ манай элинсэгүүд тоолодог байhан. Мүн үнеэнэй hүн – бурхан сахюусадтаа үргэдэг сэржэмэй дээжэ. Холо ойрын аян замда гарахадаа, ажабайдалдаа тохёолдоhон элдэб hаад тодхорые усадхахын тулада hү үргэжэ арюудхадаг заншалтайбди. Yнеэнэй hүн - ёhото эди шэдитэ эдеэнэй дээжэ!
Хүндэтэ уншагшад! Мүнөөдэрэй манай хойморой хүндэтэ айлшан - Бадмаева Лариса Батоевна, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй доктор, доцент, Россиин эрдэмэй академиин Сибириин таhагай Монголые, буддын шажан ба Түбэдые шэнжэлэлгын институдай эрдэмэй хүтэлэгшэ мэргэжэлтэн.
Хэдэн хэлэнүүдые шудалhан лингвист буряад арадай уг изагуурай үндэhэн заншалта зохёолнуудые, түүхын баримтануудые шэнжэлэлгын хэрэгтэ бүхы хуби заяагаа зорюулна. Элитэ эрдэмтын үргэн ехэ хүдэлмэринүүдэй ашаар буряад арадай алтан абдарай сэнгүй баялигууд – түүхын бэшэгүүд шэнээр ами абан мүндэлжэ, нара харан хэблэгдэнэ.
Залуушуулай болон аяншалгын һалбарида удаахан сагай туршада ажаллажа байһан Эрдэни Дымчиковые яһала олон зон таниха, мэдэхэ болонхой. Тэрэ гансашье тус һалбарида ажаллаа бэшэ, харин олониитын тоогүй олон түсэлнүүдые зохёогоод бэелүүлһэн байха. Улаан-Үдын захиргаанда, һүүлээрнь Засагай газарта хүтэлбэрилхы тушаалнуудта ажаллахадаа, сайдай орлогшо болотороо ургаа. Харин мүнөө Эрдэни Чимитович Дымчиков өөрын эмхи байгуулаад, холо ойроһоо бууһан олон тоото айлшадта, мүн нютагайнгаашье зондо һонирхолтой аяншалгануудые үнгэргэнэ. Буряадайнгаа ямар нютагуудаар ябажа, айлшадые амаруулна гээшэб гэжэ һонирхоһон байнабди.
Оһын аймагай Бэлшэр һууринда үхибүүдэй уран һайханай һургуулиин байшан шэнэлэгдэнэ. Байгша оной март һарада эхилһэн заһабарилгын ажалнуудта гүрэнэй болон Эрхүү можын мүнгэн санһаа 29 сая түхэриг һомологдоһон байна.
Агын Буряадай тойрогой мяха үйлэдбэрилдэг комбинат алтан медаляар шагнагдаба.
Буряад хэлэндэ зорюулагдаһан аймагай һайндэрые Хужарай юрэнхы болбосоролой һургуули угтан абаба.
Үшөө харуулха
