Буряад-Монголой АССР-эй байгуулагдахада, Верхнеудинск хотодо Агаарай флодой нүхэдүүдэй ниигэм гэһэн бүхэроссиин холбоондо дуратайшуул олоор орожо эхилээ. СССР гүрэнэй можо хизаарнуудта иимэ эмхинүүд хүдэлжэ, Верхнеудинск хотодо хүрөө. 1923 оной октябриин 17-до эмхидхэлэй түрүүшын суглаан болоһон байна. Түрүүшын хүтэлбэрилэгшөөр Михей Ербанов томилогдоо бэлэй. Эгээл энэ үдэр Буряадай Агаарай флодой түрэһэн үдэр гээд тоологдоно.
Хура бороо ехээр орожо, уһа мүрэнэй эрьеһээ гарахадань, Монголой 17 аймагуудай 53 нютаг үертэ абтаһан байха юм. Аяар 200 гаран ажаһуугшад өөрынгөө гэрһээ гаража, ондоо тээ ошоод, уһанай буухыень хүлеэжэ байгаа. Байгаалиин усалһаа боложо 14 хүн наһанһаа нүгшөө, 4-ниинь - Улаан-Баатар хотынхид юм.
Буряад Уласай ажаһуугшад сентябриин 12-һоо һамар нөөсэлхэ аргатай.
Августын гурбадахи амаралтын үдэр тэмдэглэгдэдэг Агаарай флодой үдэртэй дашарамдүүлан үмэнэ «Байгал» гэһэн уласхоорондын аэропортын юрэнхы захирал Дмитрий Гармаевтай уулзажа, ажая-буулгатайгаа танилсуулхыень дурадхаабди.
Эртэ урдын Персиин Рашид-ад-Динэй түүхэ бэшэгүүд, «Монголой нюуса тобшо» гэжэ номой баримтанууд ба Россиин эрдэмтэдэй шэнжэлэлгэнүүд дэлхэй доhолгогшо агууехэ Чингис хаанай Үбэр Байгалай хизаарта түрэhэн тушаа гэршэлнэ. Тэрэнь Ононой аймагта гү, али Агын тойрогой дэбисхэр дээрэ гү?
Олон тоото тамиршадай, һоригшодой дунда онсо хараа бодолтой, ажалдаа харюусалгатай, дуратай зон байдаг. Тиимэ зон бусадай хээгүйе хэһэн байха. Тэдэнэй дундаһаа илгаруулан нэрлэбэл, Даши-Нима Раднаевич Эрдыниев. Энэ жэл мэдээжэ мэргэн харбагша 90 наһанайнгаа ойн баяр тэмдэглэхэ байгаа.
«Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай шэнжэлхы удхатай аяншалга.
Байгалай хатарай фестивалиин үедэ августын 12-то «Байгалай хатар. Буряад орон» гэһэн далайн эрьеын тоглолто үнгэрөө. Онсо һонин түлэб республикын ажаһуугшадта болон айлшадта хатарай баяр баясхалангай оршондо шунган хабаадаха арга олгоо.
Августын 13-най Нима гарагта «Дружба» КСК-да Уласхоорондын буддын шажантанай хуралдаанай үедэ Россиин Буддын шажанай заншалта Сангха Сагаан Дара эхын һургаал дэлгээ. Энэ һургаалда 1500 гаран хүн хүртөө, мүн баһа бүри олон хүнэй хүртэхөөр Буряад Уласай Засагай газарай ВКонтакте аккаунтда сэхэ дамжуулга эмхидхэгдээ юм.
Совет засаг тогтожо, арадай дайсадые хюдалган гүрэн доторнай хэды хатуугаар ябуулагдаа гээшэб даа. Ажалдаа бэрхэ, урагшаа һанаатай, бэлигтэй зоноо худал үнэнөөр хардажа, түрмын оёорто гү, али хүндэ хара ажалда, үгы гэбэл, ханада табюулдаг байһан. Тэрэ саг Баргажанай тала тойроод гараагүй. Баянголой баруун талада Онёо гэжэ нэрэтэй түргэн урасхалтай, шулуун оёортой гол урдадаг. Онёогой баруун бэедэ 10 гаран ламанар бэеэ нюужа һуудаг байгаа. Тэндэ олон заимканууд байрлаха, теэд булта эбтэйгээр тэдэ ламанараа эдеэ хоолоор хангажа ябаал даа.
“Улаан-Үдэ - Шэтэ” гэһэн федеральна харгы замаар ябахадаа, Түгнын үргэн уужам талаар нэмжыһэн Хошуун-Үзүүр нютаг хүн бүхэн анхарһан байха. Ажалша бэрхэ, омог дорюун, талаан бэлигтэй зоноороо үнинэй суутай энэ һуурин мүнөө үе сагта таарамаар хүгжэнэ. Дунда һургуули, хүүгэдэй сэсэрлиг, амбулатори, соёлой байшан ажаллаһаар. Онсолмоор зүйлынь юуб гэхэдэ, энэ нютагта ажалгүй нэгэшье хүн үгы. Хошуун-Үзүүрһээ холо бэшэхэнэ таба-зургаа модо зайда Харгааһата нютаг оршодог юм. Эдэ һууринууд “Хошуун-Үзүүр” гэһэн хүдөөгэй байгууламжын бүридэлдэ ородог гээшэ.
Июниин 26-да Ородой Холбоото Уласай Юрэнхылэгшын Захиргаанай Хүтэлбэрилэгшын нэгэдэхи орлогшо Сергей Кириенко гүрэнэй шагналнуудые болон Юрэнхылэгшын Баярай бэшэгүүдые олониитын эдэбхитэдтэ, арадай һунгамалнуудта, сенаторнуудта болон амбан даргануудта барюулаа. Баяр ёһолол Кремлиин Ехэ ордоной Екатерининскэ танхим соо үнгэрөө. Буряад Уласай Толгойлогшо ниигэмэй -экономическа асуудалнуудые ашагтайгаар шиидхэһэнэй түлөө Александр Невскиин орденоор шагнагдаа.
Гэр бүлын, инаг дуранай болон үнэн сэхэ хандасын үдэр Ород гүрэн дотор июлиин 8-да тэмдэглэгдэнэ. Баярта һайндэртэ зорюулагдаһан хэмжээ ябуулганууд хаа-хаанагүй үнгэргэгдөө.
Хүдөө газарнуудайнгаа хүгжэлтэдэ Буряад орон 2,2 млрд түхэриг абаха. Зохихо захиралта Ородой Холбоото Уласай Засагай газарай Түрүүлэгшэ Михаил Мишустин баталаа. Россиин Засагай газар хүдөө нютагуудта ажаһуугшадай эрхэ байдалые һайжаруулха ажалаа үргэлжэлүүлжэ, хүдөө газарнуудые үргэлжэ хүгжөөлгэдэ уридшалһан гуримаар мүнгэ зөөри һомолно.
Уласай шүдэ эмнэлгын поликлиникэ холо ойгуур суутай. Үргэн ехэ Буряадаймнай хүдөө нютагуудһаа хүнүүд зорюута иишээ ерэжэ, шүдөө эмшэлүүлээд гарадаг. Түргэн туһаламжын таһагынь бүхэли сүүдхын туршада ажаллана ха юм. Тэрээгээрээ болон бусадшье һайн талануудаараа жэшээ харуулан байдаг энэ поликлиникын ахамад эмшэн Эржена Буянтуеватай уулзажа харилсабабди.
Баргажанай аймагай Баянголой захиргаанда хэдэн багахан нютагууд оролсодог юм. Үржэл, Соёл, Харууһан, Онёо, Зориг гээд. Эдэ нютагуудта Совет үедэ байһан шэнги тиимэ олон зон түбхинэдэггүй, теэд үлэһэн зониинь байдалаа һайн тээшэнь хубилгаха гэжэ оролдоно ха юм даа. ТОС гэһэн ябуулгын эхилхэдэ, баянголойхид яһала эдэбхитэйгээр хабаадажа эхилһэн. Мүнөөшье болотор эдэбхитэд гараа һула табингүй, нютагайнгаа түлөө оролдолго гаргажа байһаниинь һайшаалтай. Гүрэнһөө абаһан багаханшье мүнгөөрөө нютагайнгаа шэг шарай хубилгана - үхибүүдэй наадаха талмайнуудые, ниитын газарнуудаа сэбэрлэхэ ба болон бусад ажалнуудые хэнэ.
Хүхы шубуунай донгодохолоор, Санкт-Петербург хотодо жэл бүхэн «Зүрхэнэй дуун» гэһэн буряад дуунуудай фестиваль үнгэрдэг. Мүнөө жэлэй 23-дахияа үнгэрһэн фестиваль хоёр шатаһаа бүридэжэ, хүүгэдэй «Алтан хараасгай» тоглолтонь июниин 2-ой үдэр, томошуулай тоглолто – июниин 10-да эмхидхэгдээ.
Һаяхана Хурамхаанай аймагай Арзгун һууринай номой санда баяртай үйлэ хэрэг боложо үнгэрбэ. Ушар юуб гэхэдэ, нютагайнгаа мэдээжэ зоной намтар болон түүхэтэ үйлэ хэрэгүүдые согсолжо, номой сангай хүтэлбэрилэгшэ Ирина Цыванова ухаан бодолой лото зохёобо.
Аян замдаа хэhэн богонихон тэмдэглэлнүүдые уншагшадтаа дэлгээжэ, Хальмаг оронтой танилсуулха хүсэл түрөө. Юундэб гэхэдэ, буряадуудшье, хальмаг арадшье бэе бэеэрээ ехэ hонирхоно, ябалсана. Буряад орон руу аяншалха хүсэлтэйшүүл олон. Тэнигэр сагай болоходо, заатагүй самолёдууд агаараар ниидэжэ, Буряад Улас Хальмаг Улас хоёрой хоорондохи замай харгы дүтэ ойро болохо гээд hанагдана, хүлеэгдэнэ.
Буряадай эгээл ехэ тайзан дээрэhээ Сашаяа хаража, сэдьхэлээ ханаажа үрдингүй хада гэртээ харишаhан эжынь hанагдаадхина… Тонирма Владимировна Сашаяа дахуулаад, Улаан-Yдын гудамжаар, Хэблэлэй байшангааршье ябагша hааб даа. Эдэ хоёртой уулзахатаяа сасуу Хоца Намсараевай «Yүрэй толон» романай Ямаахан хүгшэн Цыремпил хоёр юундэшьеб нюдэндэм харагдаhан мэтэ болоодхидог hэн.
Үшөө харуулха
