Чингисхаанай үеын Агууехэ Талын империдэ эхэнэрнүүд шухала һуури эзэлдэг байһан юм. Тэдэнэр дайн байлдаануудта олоороо хабаадахаһаа гадна гүрэнөөр хүтэлбэрилгын харюусалгата хэрэгтэ ехэхэн хубитаяа оруулһан аша габъяатай.
Аха дүү монголшууднай энэ үбэлөө амаргүй хүндөөр дабажа байна. Ушарынь гэхэдэ, Монголой үргэн тала дайдада саһан ехээр орожо, бэлшэжэ ажамидардаг адуу малдань эдихэ хоол үгы болобо. Хэдэн һарын туршада сагаан зуд боложо, 6,7 сая толгой мал хохидоо. Хагсуу хабарай ута дабаа дабажа гарахань хэсүүхэн даа. Тэжээжэ ябаһан малайнгаа туража үхэжэ байхадань, малшадай зосоо юу һайн байхаб? Хүршэ гүрэнэйнгөө онсо байдал соносхоходонь, Ород Уласай Засагай газар туһаламжа үзүүлхэ гэжэ шиидэбэ. Абтаһан шиидхэбэриин ёһоор Буряад Уласай Засагай газар богонихон болзорой туршада ажал ябуулжа, бүхыдөө 8,5 мянган тонно орооһо Монголой малшадта дамжуулбад.
«Эхэнэрнүүд: ёһо заншалаа хадагалжа, Росси гүрэнөө хүгжөөнэбди» гэһэн уласай хуралдаан Улаан-Үдэдэ үнгэргэгдэжэ, Буряад ороной бүхы аймагуудай эхэнэрнүүдые суглуулба. Тус хуралдаан Россиин Юрэнхылэгшэ Владимир Путинай соносхоһон Гэр бүлын жэлэй шугамаар үнгэргэгдэбэ. Байгша оной мартын 5-да уласхоорондын «Россия» үзэсхэлэн-хуралдаан дээрэ хэмжээ ябуулгын эхин табигдажа, саашадаа Алас Дурнын бүхы можо хизаарнуудта эмхидхэгдээ.
Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденов уласай аймагуудай 22 залуу бүлэдэ гэр байрын үнэмшэлгэ барюулба. Тус үнэмшэлгын ашаар гэр байрын үнэ сэнгэй 30-35 хубииень түлэхэ арга залуушуулда үгтэнэ. Мүнөө жэл 89 бүлэ иимэ дэмжэлтэдэ хүртэхэ юм. Энэ хэрэгтэ 88 сая түхэриг һомологдоо.
Хүдөө нютагай улад зоной хото городто ажаһуудаг аха дүүнэртээ айлшаар буухадань, иишэ тиишэнь ябуулжа харуулха, амтатай хоол барюулха, театр, кино оруулха һайхан заншал бии юм. Тиимэһээ кино тухай хөөрэлдэхэ һанаан байна. Юуб гэхэдэ, һая минии танилнууд Ахын аймагһаа айлшадые угтан абаа. «Һамааралгын хэмжээнүүдые» зохёоходоо, заал һаа шэнэ кино харуулха гэжэ шамдаа. Теэд «Бидэ Өөрлиг һууриндаа хуу шэнэ кинонуудые харанхайбди», - гэхэдэнь, ехэ гайхаа.
Оросой Холбоото Уласай Юрэнхылэгшын һунгалта гурбан үдэрэй туршада – мартын 15-һаа 17 болотор үргэлжэлжэ, урдахи һунгалтануудһаа һураггүй олон хабаадагшадые суглуулба. Буряад Уласта аяар 500 мянгаһаа үлүүтэй зон, тэдэнэй 35 хубинь залуушуул һунгалтада ерээ гээд бүридхэгдэбэ.
«Арадай алдарта аргашан» - гэһэн нэрэ солотой Дамдинай Пагма баряашан 20 гаран жэлэй саада тээ Шэнэхээнһээ элинсэгэйнгээ гарбалта Буряад орон руу нүүжэ ерэһэн намтартай.
Монголой Уласхоорондын зурхайн Академиин гэшүүн, зурхайн эрдэмэй доктор Энгельсина Михайловна Гармаевагай онсо тэмдэглэглэһээр,
XXI зуун жэлдэ буряад – монголшуудай һалбаран мандаха саг ерэбэ. «Ван Гариг» гэhэн монгол туургата арадуудай хара үнгэтэй одо гараг - планета дэлхэйдэ дүтэлбэ.
Москва хотын буряадууд Сагаалганай һайндэрые Россиин Армиин Түб академическэ театрын байшан соо һүр жабхаланта баяр ёһололой оршондо тэмдэглэбэ. Юртэмсэ дэлхэйн, байгаалиин һайндэрые, хүнэй наһанай шэнэ үеын шатые түрэл арадайнгаа ёһо заншалнуудые сахин угтахадаа, манай нютагаархин баяраар халиһан зүрхэ сэдьхэлээрээ нэгэдэн угтаһан байна.
СССР оронойнгоо малшад, таряашадые коллективизацида оруулха гэhэн түүхэтэ шиидхэбэри 1927 оной декабрь hарада ВКП(б)-гэй 15-дахи съезддэ абтаhан юм. Улад зониие колхоздо оруулаад, эд зөөрииень хамтын болгохо, юрэдөө, хүдөөгэйхидэй ажабайдалыень үндэhөөрнь хубилгаха гэhэн бэлэн бэшэ хэрэг hэн.
Буряад арадай отог обогой нэрэтэй амитадта шүтэдэг заншал үшөө бөө мүргэлэй урда тээ агы нүхэн соо байрладаг түрүүшын хүнүүдэй үедэ бии болоhон түүхэтэй. Буха ноён баабай, Хун шубуун эхэ, Гутаар загаhан эсэгэ, Бүргэд үбгэн эсэгэ г.м. амитадай hүлдэнүүд шүтэгдэдэг.
«Оросой Холбоото Уласта болбосорол тухай» гэһэн Оросой Холбоото Уласай хуулида хубилалтануудые оруулха тухай» гэһэн N 479-ФЗ Оросой Холбоото Уласай хуули 2023 оной августын 4-дэ хүсэндөө оробо. Шэнэ хуулиин ёһоор һургуулиин багшанар болон хүмүүжүүлэгшэд шабинартаа ажал хэжэ һургаха эрхэтэй болобо. Харин энэ болотор һурагшадта ямаршье ажал хүүлэхэ ёһогүй бэлэй. Үнгэрхэдөө, самбар аршуулхын тула багшанар үхибүүдэй гэртэхинһээ бэшэмэл зүбшөөл абаха ёһотой байгаа. Мүнөө шэнэ хуулиин хүдэлжэ эхилхэдэнь, һурагшад самбараа, шалаа угааха, мүн сэсэгүүдээ уһалха болобо.
Загарайн аймагай Загарай тосхондо соёлой байшан заһабарилагдажа эхилээ. Объект дээрэ ажалай хэлсээ баталһан 2 эмхи хүдэлнэ. Заһабарилгын 19 хуби мүнөө дүүрэнхэй. Хэлсээнэй ёһоор, һэльбэн шэнэ¬лэлгын хүдэлмэринүүд байгша оной октябрь һарада дүүрэхэ. Соёлой байшан 1972 ондо ашаглалгада тушаагдаһан байна. Тэрэ сагһаа хойшо байшан нэгэшье заһабарилагдаагүй.
БУРЯАДАЙМНАЙ СЭДХҮҮЛШЭД ВЛАДИМИР ПУТИНҺАА ЮУН ТУХАЙ АСУУГААБ?
Мартын 1-дэ Ивалгын аймагай Посели һууринда баярай оршон байдалда үхибүүдэй «Бэлэг» гэжэ сэсэрлиг үүдэеэ сэлибэ.
Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденов хилмэ үдхэдэг түрүүшын фермэ ошожо хараба. Энэ фермэ Валентин Прохоренков Сотниково һууринда нээгээ.
Иигэжэ хэлсэдэг байгаа урдань. «Дуутай тэнгэри бороогүй, суутай үхин хадамгүй» гэдэг оньһон үгэ мүн лэ манай үргэн уншагшадта һайн мэдээжэ ааб даа. Эхэнэрнүүдэй уласхоорондын һайндэрые угтуулан, мүнөө сагта ажаһуугаа эрэшүүлэй һанаанда таарахын тула бүһэгүй хүн ямар шэнжэ шанартай байха зэргэтэй гээшэб гэжэ һонирхобоб. Дээрэ үедэ, урдахи зуун жэлдэ, һаншаг сагаан эжынэр үхидтөө һургаал заахадаа, эрэ хүнэй зэмсэг зэрэдэ гар хүрэжэ болохогүй, эхэнэр хүн эрэ хүнэй «нара буляажа», урдуурнь гарахагүй, эхэнэр хүн хэды бэрхэдэбэшье, тон яндан эрын шэгшыдэньшье хүрэхэгүй юм гэжэ зохидхоноор ойлгуулдагынь минии ойндо ороодхино.
Мартын 1-дэ Буряад ороной Ивалгын аймагта Буряад Уласай Угсаата соёлой шэглэлтэй болбосоролой эмхинүүдэй эблэлэй Сагаалганда зорюулагдаһан X фестиваль үнгэргэгдэбэ.